شوق پرواز (بخش نخست) به نقل از مجله تخت گاز در جامعه ما و مخصوصا جمع دوستان علاقه‌مند به خودرو، پیگیری تکنولوژیهای جدید و بحث در مورد آنها، به‌ویژه نوآوری‌های مرتبط با صنعت جذاب خودرو امری فراگیر، جالب و پرحاشیه است. بحث‌هایی راجع به جدیدترین برندها، جدیدترین محصولات، آپشن‌ها و تکنولوژیهای خلاقانه میان‌رشته‌ای و بالاتر […]
در جامعه ما و مخصوصا جمع دوستان علاقه‌مند به خودرو، پیگیری تکنولوژیهای جدید و بحث در مورد آنها، به‌ویژه نوآوری‌های مرتبط با صنعت جذاب خودرو امری فراگیر، جالب و پرحاشیه است. بحث‌هایی راجع به جدیدترین برندها، جدیدترین محصولات، آپشن‌ها و تکنولوژیهای خلاقانه میان‌رشته‌ای و بالاتر از همه بازار پرچالش خودرو همه‌جا دست‌به‌دست و دهان‌به‌دهان نقل میشود. در کنار این صنعت، صنایع دیگری نیز هستند که پتانسیل‌های مشابهی با صنعت خودرو دارند و تعداد شیفتگان آنها چیزی کم از عاشقان خودرو ندارد. حال آن‌که به دلیل جوان‌تر بودن این قبیل صنایع، اطلاعات عموم از آنها کم و حتی بعضا اشتباه است. این در شرایطی است که برخی از این صنایع جدید، کاملا میتواند مورد اقبال عموم یا بخش نه‌چندان کوچکی از جامعه باشد. در این سری مقالات سعی شده تا نگاهی به صنایع هوایی، فرصت‌ها و راه‌های دسترسی به آنها در کشور بیاندازیم تا تعریف جدیدی از تجربه هیجان، آرامش، قدرت و آزادی را به عاشقان پرواز ارائه کنیم.
فوق‌سبک (Ultra-light) بخشی از صنعت هوایی است که به سرعت در حال گسترش و افزایش است. از آنجا که صنعت هوایی به دلیل استفاده از تکنولوژیهای پیشرفته نیاز به لوازم و ابزارهای خاص و گرانی دارد، صنعت گرانی محسوب میشود و ذهنیت عموم بر این است که فقط افرادی که امکانات عالی و تمول دارند و یا بخش دولتی میتواند از این صنعت بهره ببرند. لکن از حدود 4 دهه قبل تصمیم‌سازان اروپا و آمریکا بر آن شدند که با سهلتر کردن قواعد و قوانین و استفاده از تکنولوژیهای ساده و ارزان‌تر، کاربرد وسایل پرنده را در میان مردم عمومی‌تر و سهل‌الوصول‌تر کنند. از این‌رو بحث Experimental (تجربی و آزمونی) و هوانوردی عمومی مطرح شد و با این رویکرد البته مطابق با قواعد و قوانین دست همگان را باز گذاشتند، به گونه ای که هر فردی با مقداری دانش و اندوخته علمی میتواند مالک هواپیمای شخصی شود! هواپیمایی که بعضا به‌شکل ساخته‌شده خریداری میشود یا حتی خود شخص آن‌را طراحی میکند و میسازد! اما این وسایل دارای محدودیتهای خاصی از نظر عملکردی، حیطه عملیاتی، ساختار و کارایی هستند و بنا به تعریف محدودیتهای استانداردی خاصی دارند.
تعریف خاصی ازExperimental وجود ندارد و این حیطه از یک هواپیمای بدون سرنشین شروع شده و تا محصولات تولیدی ناسا (سازمان هوافضایی آمریکا) ادامه پیدا میکند. به همین دلیل فوق العاده وسیع و گسترده است. با به‌وجود آمدن این حیطه همگان توانستند با این دانش آشنا شده و در ساخت و طراحی هواپیمای شخصی‌شان مشارکت داشته باشند. از این‌رو لفظ Homemade (خانگی یا دست‌ساز) نیز به این وسایل اطلاق میشود. اما در گذشته به‌دلیل عدم هم‌خوانی مقررات و قوانین، عملا فعالیت زیادی در این زمینه صورت نگرفت تا این‌که پس از انقلاب و به‌صورت دقیق‌تر، بعد از جنگ 8 ساله تحمیلی با ورود هواپیماهای SkyWalker استرالیایی، که در ایران با نام سنجاقک شناخته میشوند، راه ورود هواپیماهای فوق‌سبک به ایران باز شد. با این‌که این هواپیما اصالتا استرالیایی است اما به دلیل واگذاری خط تولید آن به یک شرکت آلمانی، همگان آن‌را به‌عنوان هواپیمایی آلمانی میشناسند.
این هواپیماها در قالب یک بسته 25تایی به‌صورت قطعه باز CKD توسط وزارت دفاع وارد شدند. در این هواپیمای 2نفره ترتیب قرارگیری نفرات به‌صورت 2 صندلی پشت سر هم (Tandem) است. هم‌چنین این هواپیما به صورت کابین باز، دارای یک موتور روتکس ساخت اتریش به قدرت 50 اسب‌بخار و بدنه شامل لوله‌های آلیاژی آلومینیوم و با روکش پارچه‌ای است. هرچند به‌دلیل ضعف قوانین و عدم امکان دریافت مجوزهای لازم چندان مورد استقبال قرار نگرفت و به جز چند فروند محدود فعالیت خاصی در زمینه مونتاژ و راه‌اندازی آنها انجام نشد. البته در حال حاضر یک مرکز خصوصی تصمیم به راه‌اندازی مجدد آنها گرفته.
در سال 1379 یک شرکت خصوصی به نام «بلندپرواز» اولین هواپیمای فوق‌سبک از نسل جدید را وارد و در زمینه آموزش خلبانی این سگمنت پروازی شروع به فعالیت کرد. ایکاروسC-42 که هواپیمایی آلمانی است در فرودگاه کوچکی در جنوب تهران به نام «مجموعه پروازی آسمان ری» مستقر و پروازهای خود را شروع کرد و پس از چند ماه محل فعالیت‌های خود را به فرودگاه آزادی واقع در آبیک انتقال داد که در حال حاضر فرودگاه مذکور مرکز اصلی پروازهای فوق‌سبک در سطح ایران بوده و بیشترین تعداد هواپیما در آنجا مستقر هستند. البته در این راستا با توجه به شرایط آن دوران که قوانین ورود چنین کالایی وجود نداشت، حق بر این است که از فردی نام ببریم که اگر تلاش‌ها، جسارت‌ها، پشت‌کار و حمایتهای ایشان نبود به جرات هرگز این صنعت نمی‌توانست راه خود را در ایران باز کند. جا دارد یادی کنیم از کاپیتان «عین‌الله اردشیری» که حقی بزرگ بر گردن این صنعت دارند.
در آمریکا چیزی تحت عنوان فوق‌سبک وجود ندارد و فقط بحثExperimental است که محدودیت وزنی نداشته و در صورتی هواپیما Experimental شناخته میشود که 49% از آن توسط کارخانه سازنده مونتاژ و ساخته و مابقی توسط فرد تکمیل شود. در این دسته از هواپیماها قطعات به‌صورت ساخته شده توسط کمپانی در اختیار فرد قرار میگیرد و او صرفا قطعات را مونتاژ و هواپیما را تکمیل میکند.
حتی فرد میتواند خودش هواپیما را طراحی کرده و بسازد، به‌شرطی‌که پس از تکمیل بر اساس دستورالعمل‌های موجود از انجمن‌ها و موسسات مربوطه تاییدیه دریافت کند.
در ایران فوق‌سبک به آن دسته از وسایل پرنده اطلاق میشود که حداکثر وزن آنها هنگام برخاستن از زمین از 600 کیلوگرم تجاوز نکند، حداکثر ظرفیت آن 2 صندلی که شامل خلبان نیز میشود باشد، دارای محدودیتهای سرعت بر اساس مشخصات کارخانه سازنده بوده و موتور آن پیستونی، دارای کابین غیرفشار و چرخ ثابت یا جمع‌شو باشد. از این قبیل میتوان به وسایل پرنده موتوردار، بی‌موتور، یک نفره، 2 نفره یا بدون سرنشین اشاره کرد. از انواع این وسایل میتوان از هواپیمای بال‌ثابت، بالگرد، جایروکوپتر، کایت موتوردار، پاراموتور، پاراگلایدر، گلایدر و گلایدر موتوردار نام برد که هرکدام از این وسایل به نوعی با مقیاس‌های بزرگ‌تر و کوچک‌تر در ایران فعال هستند.
با ورود این هواپیماها به ایران و افزایش تعدادشان، مسئله نظارت بر آنها پدید آمد و همین امر سبب شد رفته‌رفته قوانین حاکم بر این دسته از هواپیماها منسجم‌تر و به‌روزتر شود و بحث مدیریت و ساماندهی وسایل پرنده فوق‌سبک غیرنظامی ضروری به نظر برسد. بر این اساس امور مربوط به این وسایل پرنده به گروه وسایل پرنده فوق‌سبک دفتر مهندسی و قابلیت پرواز معاونت استاندارد پرواز هواپیمایی کشوری واگذار شد. این ارگان با ارائه دستورالعمل‌هایی در این خصوص ضمن اشاعه فرهنگ هوانوردی در بین عامه، نحوه فعالیت‌ها را زیر نظر داشته و مجوزهای لازم را صادر میکند. علی‌رغم عدم محدودیت وزن این وسایل در آمریکا، در ایران آنها را در کلاس فوق‌سبک قرار داده‌اند.
با توجه به کاربرد گسترده این وسایل موارد زیر بخشی از کاربردهای این سگمنت از ادوات پروازی است. از جمله جذاب‌ترین و شایع‌ترین موارد استفاده این سگمنت، خرید به عنوان هواپیمای خصوصی و استفاده به عنوان هواپیمای شخصی است که نکته قابل توجه، فراوانی این مورد در بین هم‌وطنان است که طبق آمار حدود 700 نفر در داخل ایران از طبقات مختلف اجتماعی و آکادمیک در حال حاضر مالک یک یا حتی 2 فروند از این ادوات پروازی فوق‌سبک به صورت شخصی هستنند که برای تفریح، سفر، سفرهای کاری و از همه مهم‌تر عشق و علاقه سیری‌ناپذیرشان به پرواز از آنها استفاده میکنند.
در این میان تعداد بسیاری نیز برای انجام پروازهای تفریحی و گردشگری به یکی از مراکز هوانوردی مراجعه میکنند. این مراکز عمدتا دارای یک یا چند باشگاه هوانوردی نیز هستند که در زمینه آموزش خلبانی و ناوبری، اجاره و یا انجام ورزش‌های هوایی به ارتفاع‌دوستان و جست‌وجوگران هیجان‌های نو و جدید خدمت‌رسانی میکنند.
یک فروند دستگاه فوق‌سبک همین‌طور میتواند با نصب دستگاه‌های مخصوص در زمان کوتاه‌تری مساحت بیشتری را به‌صورت یک‌دست و منظم سمپاشی کرده و به این شکل در زمان، نیروی انسانی و هزینه‌ها صرفه‌جویی کند. با همین سیستم از این پرنده‌های پیشرفته میتوان جهت عکس‌برداری و فیلم‌برداری هوایی نیز استفاده کرد. حتی میتوان قدم فراتر نهاد و در وقایعی چون اطفاء حریق، تجسس، امداد و نجات و گشت‌زنی‌های هوایی نیز از پتانسیل‌های بی‌نظیر این وسایل بهرهمند شد.
دیدگاه خود را بنویسید