معاینه فنی خودرو یکی از راه‌کار‌های کاهش آلودگی هواست که آلاینده‌های حاصل از احتراق در خودرو را کاهش می‌دهد. با اجباری شدن معاینه فنی تمامی مالکین خودرو موظف به طی مراحل معاینه فنی و داشتن برگه معاینه فنی شده‌اند.
چه خودرو‌هایی مشمول طرح اجباری معاینه فنی خودرو هستند؟
معاینه فنی با تأیید سلامت خودرو راه‌حلی مفید برای کاستن از حجم آلودگی‌های روزافزونی است که ما در بیش‌تر کلان شهر‌ها با آن روبرو هستیم. با توجه به تعریف سازمان استاندارد کشور خودروهای ساخت داخل و خارج که ۴ سال از عمر تولید آن‌ها می‌گذرد، ملزم به داشتن برگ معاینه فنی هستند؛ بنابراین سن معاینه فنی خودرو در سال ۹۹ شامل این سه گروه است:
۱. خودروهای داخلی تولید سال ۱۳۹۴ و قبل از آن
۲. خودروهای وارداتی تولید سال ۲۰۱۵ و قبل از آن
۳. خودروهای عمومی و تاکسی سال ۹۷ و قبل از آن
خودروهای سنگین نیز تا یک سال از تاریخ تولیدشان از انجام معاینه فنی معاف هستند. هم‌چنین طبق قانون هوای پاک صدور برگ معاینه فنی برای خودروهای فرسوده ممنوع است. سن فرسودگی وسایل نقلیه براساس مصوبه هیأت وزیران در مهرماه ۹۷ مشخص شده است. برای نمونه سن فرسودگی خودروهای عمومی بنزینی یا دوگانه سوز ۱۰ سال و خودروهای پایه سوز ۱۲سال پس از تاریخ تولید آن‌هاست. خودروهای پلاک قدیم نیز باید ابتدا اقدام به گرفتن پلاک ملی کنند و بعد از آن اجازه دریافت معاینه فنی به آن‌ها داده خواهد شد.
خودروهای صفر می‌توانند بعد از ۴ سال از سال تولید خودرو برای دریافت گواهی معاینه فنی به مراکز مجاز مراجعه نمایند؛ ولی بهتر است تا قبل از این‌که مهلت گارانتی خودرو تمام شود، نسبت به دریافت معاینه فنی اقدام کنند؛ زیرا با انجام تست‌های مختلف در این مراکز مشخص می‌شود چه قطعاتی از خودرو درست کار نمی‌کنند. برای مثال کاتالیست در بیش‌تر خودروهای داخلی مشکل دارد که شما می‌توانید در زمان گارانتی آن را تعمیر یا تعویض کنید؛ زیرا این قطعه هزینه بالایی برای شما به بار می‌آورد.
نداشتن معاینه فنی خودرو
مدت زمان اعتبار برگه معاینه فنی خودرو
مراحل دریافت معاینه فنی خودرو به چه ترتیب است؟
پس از تعیین مرکز مورد نظر و دریافت نوبت به مرکز مذکور مراجعه کنید و مراحل معاینه فنی را به ترتیب زیر انجام بدهید:
۱. ثبت اطلاعات: در ابتدای ورود اطلاعات کارت خودروی شما با یک دوربین پلاک‌خوان ثبت و اطلاعات شخصی‌تان در سامانه معاینه فنی درج خواهد شد.
۲. بررسی وضعیت ظاهری خودرو: در این مرحله خودروی شما بازرسی چشمی و به طور کلی بررسی خواهد شد. در اولین گام موارد زیر بررسی می‌شود:
ــ سالم بودن شیشه‌ها و آینه‌ها
ــ وضعیت لاستیک‌ها
ــ وضعیت کمربند ایمنی
ــ سالم بودن بوق
ــ بررسی صدای اگزوز و دود خروجی از آن
ــ سالم بودن برف پاک‌کن
ــ استاندارد بودن ظاهر خودرو (مانند دفرمگی و پوسیدگی بدنه، متعلقات اضافی بدنه)۳. بررسی آلاینده‌های خروجی: در این مرحله خودروی شما در دور آرام کار می‌کند تا میزان دود و آلایند‌های خروجی آن تست شود.۴. تست چراغ‌های جلو: در این قسمت به کمک رایانه میزان انحراف نور ماشین و سطح پوشش‌دهی آن بررسی می‌شود.۵. بررسی لغزش جانبی: در این بخش میزان باز یا بسته بودن دهانه چرخ‌ها پس از طی مسافت یک کیلومتر بررسی می‌شود تا میزان انحراف و لغزش خودروی شما مشخص شود.۶. تست کمک فنر: یکی از عوامل مهم در تصادفات رانندگی عدم عملکرد صحیح کمک فنرهاست. از این‌رو تست کردن کمک فنرها یکی از اساسی‌ترین مراحل معاینه فنی به حساب می‌آید. در این بخش کارایی هر کدام از کمک فنرها به کمک دستگاه انجام می‌شود و نتیجه تست به دو صورت عددی و گرافیکی نمایش داده می‌شود.
۷. بررسی ترمزها: یکی از مهم‌ترین مراحل معاینه فنی بررسی شتاب و قدرت ترمزها (ترمز اصلی و ترمز دستی) به منظور ارزیابی کارایی سیستم ترمز است.
۸. بررسی سیستم تعلیق: در این قسمت با تحت فشار قرار دادن سیستم تعلیق میزان عملکرد آن بررسی می‌شود. سیستم تعلیق خودروها از تعدادی قطعه ساخته شده است و در صورتی که اتصال این قطعات مناسب نباشد، ممکن است برای شما حادثه آفرین شود. به همین منظور نحوه اتصال این قطعات با جلوبندی خودرو بررسی می‌شود تا اگر ضعفی در اتصال آن‌ها وجود داشته باشد، مشخص شود.
۹. صدور گواهی معاینه فنی: بعد از طی تمامی مراحل معاینه فنی در صورتی که خودروی شما در تمامی تست‌ها پذیرفته شده باشد، برگه معاینه فنی برای شما صادر خواهد شد.
در صورت مردود شدن در معاینه فنی خودرو چه باید کرد؟
اگر خودروی شما به یکی از دلایل ظاهری یا فنی در آزمون معاینه فنی پذیرفته نشود، برگه نتایج آزمون‌ها با ذکر علل مردودی به شما داده می‌شود و شما تا ۱۵ روز فرصت دارید با رفع نقص ذکر شده دوباره به همان مرکز مراجعه و بدون نیاز به وقت قبلی خودروی خود را تست کنید. در این مرحله از شما هزینه‌ای (البته کم‌تر از تست اول) برای تست مجدد نیز گرفته می‌شود. طبق آخرین آمار آنلاین مراجعین معاینه فنی بیش‌ترین علل مردودی خودروها به ترتیب عبارت‌اند از:
۱. آزمون آلایندگی
۲. نواقص ظاهری
۳. آزمون ترمز
۴. آزمون هم‌راستایی چرخ
۵. آزمون کمک فنر
هزینه معاینه فنی
هزینه معاینه فنی انواع وسیله نقلیه در سال ۱۴۰۱ به‌شرح زیر اعلام شده است:
| معاینه فنی خودروهای سبک | ۳۷هزار تومان | درصورت مردودی ۸هزار تومان |
| معاینه فنی خودروهای سبک دوگانه سوز | ۵۹هزار تومان | درصورت مردودی ۸هزار تومان |
| معاینه فنی خودروهای سنگین گازوییلی | ۵۷هزار تومان | درصورت مردودی ۱۲هزار تومان |
| معاینه فنی خودروهای سنگین و نیمه‌سنگین گازسوز | ۷۰هزار تومان | درصورت مردودی ۱۲هزار تومان |
| معاینه فنی موتورسیکلت | ۱۰هزار تومان | درصورت مردودی ۲هزار تومان |
