سال 1964. چیزی بیش از نیمقرن پیش. در نمایشگاه بزرگ نیویورک، جنرالموتورز میآید و برای اولینبار از یک خودرو عجیبوغریب رونمایی میکند. فایربرد IV. این اولینبار است که در صنعت اتومبیلسازی از عبارت کانسپت (مفهومی) استفاده میشود. مسئولین وقت شرکت در توضیح این مدل میگویند که این خودرو قرار است در آینده خانوادهها را در […]
پایگاه خبری جوان خودرو گزارش می دهد:
روال مدرنسازی صنعت خودرو تا دهه 80 میلادی، روالی آرام و قابل پیشبینی بود. خودروها سبکتر، قویتر، کممصرفتر و الکترونیکیتر میشدند. مشتری جهانی حالا دیگر نسبت به مصرف سوخت و آلایندگی حساس شده بود و دولتها اهمیت هزینههای مربوط به درمان بیماریهای تنفسی، قلبی-عروقی و همچنین جراحات ناشی از تصادفات رانندگی را بیش از هر زمان دیگری درک میکردند؛ اما به ناگاه، با شروع دهه 90 میلادی و رشد برقآسای خودروسازان آسیایی و جهش خیرهکننده اروپاییها و ثبات اقتصادی آمریکا، همهچیز از کنترل خارج شد. این به معنای آشوب و نابسامانی اوضاع نبود. درحقیقت، صنایع خودروسازی به طرزی باورنکردنی رشد کردند و فناوری دیجیتال را بهگونهای دیوانهوار بهکار گرفتند. بهصورتیکه با آغاز قرن 21 دیگر قابل پیشبینی نبود که خودروسازان چه تمهیدی برای غافلگیری یکدیگر دارند.
درواقع طی یکی 2 دهه اخیر نوعی جنگ سرد دیجیتالی در دنیا آغاز شده است. موبایلها حاکمان فعلی بازار هستند و اینترنت بزرگترین فضای کسب و کار. صنعت خودروسازی نیز همگام با این جریان خود را تا جایی که میتوانسته آغشته به دنیای الکترونیک و دیجیتال کرده است. اکنون دیگر جایی برای کانسپتهای کلیشهای نیست. حالا دیگر مزدا و تویوتا نمیتوانند به لطف طراحیهای پیچیده خود را یکی از سردمداران دنیای کانسپتها تلقی کنند. فورد و شورولت آنقدرها هم که تصور میشد، دستانی پر از ایده برای خلاقیت در دنیای خودروهای مفهومی ندارند. در آسیا کرهایها هنوز راه درازی تا پیوستن به این خیل عظیم پیش رو دارند. چینیها گامهای لغزانی را در دبستان و کلاسهای اول برمیدارند. غولهای اروپایی همه تمرکز خود را روی مصرف سوخت گذاشتهاند؛ اما این تمام ماجرا نیست. دنیای آینده دنیای خودروهای متفاوت است.
چیزی شبیه به اتومبیل
تا همین چند سال پیش در فیلمهای علمی-تخیلی خودرویی میدیدیم که رانندهاش بدون در اختیار گرفتن فرمان و تنها از طریق صحبت با هوش مصنوعی خودرو، در خیابان حرکت میکرد. این پدیده به قول قدیمیها از «آن کارها» بود؛ اما حالا خودروهایی که خودشان بتوانند حرکت کنند دیگر یک پدیده خارقالعاده نیستند. آنها ساخته شدهاند و حتی در چند شهر نیز رسما شروع بهکار کردهاند. خودروهایی که در آنها خبری از سوختهای فسیلی نیست و همهچیز در ید موتورهای برقی است. داریم درباره محصولاتی صحبت میکنیم که با پردازش صدای راننده، مقصد و سرعت را تعیین میکنند. همان محصولاتی که در خیابان با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند و در کسری از ثانیه تصادف را پیشبینی میکنند. این آیندهای است که خیلی زود به امروز رسیده است. حالا دیگر در خیابانها چیزهایی میبینیم که تنها در ظاهر شبیه اتومبیل هستند. آنها تنها قیافه خودروها را دارند.
برق؛ منبع پاک ولی متزلزل
خودرو الکتریکی پدیده تازهای در صنعت خودرو نیست. در آخرین سالهای قرن نوزدهم، این خودروها همراه با موتورهای درونسوز و نیز موتورهای بخار، یکی از گزینهها برای ساختن کالسکههای بدون اسب بود؛ اما در اوایل قرن بیستم، خودروهای الکتریکی با فاصله اندکی، عرصه رقابت در صنعت خودرو را به موتورهای درونسوز واگذار کردند.
یک قرن بعد، فشار قانونگذاران، آگاهی بیشتر درباره حفظ محیط زیست و نیز روند قیمتها در بازار نفت، فرصتی ناگزیر برای خودروهای الکتریکی فراهم کرده تا جایگاه از دست رفته خود را پس بگیرد، اما به نظر میرسد این خودروها، هنوز با فتح بازار فاصله دارد. در سال ۲۰۱۱، یک خودرو هیبرید ساخت جنرال موتورز بهعنوان ماشین سال آمریکای شمالی برگزیده شد. در همین سال یک خودرو الکتریکی ساخت نیسان بهعنوان بهترین ماشین سال انتخاب شد؛ اما هیچکدام از این 2 کارخانه نتوانستند به هدف خود که فروش دستکم 10 هزار دستگاه از این 2 مدل بود دست یابند.
در طول دهه 90 میلادی، خودروسازان با این فرض که بازار کوچک خودروهای الکتریکی قادر به جبران هزینههای تبلیغات برای آن نیست، تلاشی برای بازاریابی این خودروها نکردند و برای سرمایهگذاری و تغییر ساختاری در شیوه ساخت خودرو انگیزه کافی نداشتند. همچنین ظهور بازار تازه خودروهایSUV که اگر چه مصرف سوختشان بسیار زیاد اما بسیار برای خودروسازان سودآور بود، انگیزه آنها را برای توسعه باتری و موتورهای الکتریکی کمتر هم کرد. از سوی دیگر، شرکتهای نفتی با وجود اینکه رفتهرفته تلاش میکردند شهرت خود را از تولیدکنندگان نفت به عرضهکنندگان انرژی تغییر دهند، اما هنوز بیشترین سرمایهگذاری این شرکتها در استخراج نفت بود و برای همین، علاقهای به همهگیر شدن خودروهای الکتریکی در این شرکتها وجود نداشت؛ اما علاوه بر این عوامل بازدارنده، مهمترین دلیلی که باعث شد عرضه خودروهای الکتریکی در آخرین سالهای قرن بیستم با شکست روبهرو شود، باتریهای ضعیف و گران این خودروها بود. این همان مشکلی است که قرن پیش سبب شد موتورهای الکتریکی نتوانند برابر موتورهای درونسوز مقاومت کنند. با اینکه تکنولوژی ساخت باتری طی صد سال گذشته بسیار پیشرفت کرده، اما هنوز هزینه بالای ساخت باتریها باعث شده خودروهای الکتریکی از خودروهایی با موتور درونسوز گرانتر باشد. با ساخت باتریهای جدید، مسافتی که این خودروها میتوانند حرکت کنند هر روز بیشتر میشود، اما هنوز با موتورهای درونسوز قابل مقایسه نیست و زمانیکه صرف شارژ کامل باتریها میشود، بسیار بیشتر از پرکردن یک باک خودرو است.
خودروهای الکتریکی، چه آنها که با باتری کار میکنند و چه خودروهای هیدروژنی، تنها راهحل حملونقل در آینده هستند. درحالیکه دسترسی به نفت، چه از نظر اقتصادی و چه از نظر سیاسی هرسال مشکلتر میشود، تعداد خودروها در جهان با شتاب در حال افزایش است. اکنون بیش از یک میلیارد دستگاه خودرو در جهان وجود دارد و با ثروتمندتر شدن کشورهای آسیای جنوبی و شرقی و گسترش صنعت خودروسازی در روسیه، اروپای شرقی و آمریکای جنوبی، پیشبینی میشود تعداد وسایل نقلیه موتوری تا 8 سال دیگر به 2 میلیارد دستگاه برسد که بیش از نیمی از آن خودرو خواهد بود.
با چنین دورنمایی، دولتها با وضع قوانین سختگیرانه خودروسازان را وادار کردهاند که بیشتر در ساخت خودروهای الکتریکی سرمایهگذاری کنند. دولت آمریکا خودروسازان را وادار کرده میانگین مصرف سوخت محصولاتشان را تا سال ۲۰۲۵ میلادی، به حدود 4 لیتر در صد کیلومتر کاهش دهند و در اتحادیه اروپا، خودروسازان باید تولید دیاکسیدکربن هر خودرو را تا سال ۲۰۲۰ از حدود ۱۴۰ گرم در هر کیلومتر، به ۹۴ گرم کاهش دهند. برای رسیدن به این اعداد، خودروسازان راهی جز عرضه ماشینهایی با سوخت متفاوت ندارند.
این قوانین سختگیرانه همراه با مشوقهای مالی که دولتها برای خرید خودروهای الکتریکی و با آلودگی کم فراهم کردهاند، همراه با سرمایهگذاری هنگفت خودروسازان برای ساخت خودروهای الکتریکی، راهی جز موفقیت این خودروها باقی نگذاشته است. از سال ۲۰۱۷ میلادی بیش از ۲۷۰ هزار ایستگاه برای سوخت خودروهای برقی در چین به کار افتادند. برنامه چین تا سال ۲۰۲۰ بلندپروازانه است. این کشور طرحی دارد که بنا بر آن ظرف 3 سال آینده پمپهای سوخترسانی به خودروهای برقی فاصلهای بیش از یک کیلومتر با یکدیگر نداشته نباشد. تا سال آینده میلادی نیز هر شرکت خودروسازی که میخواهد در چین به فعالیتاش ادامه دهد، باید درصد معینی خودرو برقی تولید کند.
مشکلاتی از جنس آینده
خودروهای امروز با اتصال به شبکههای هوشمند کامپیوتری، سرویسهایی ارائه میکنند که پیشتر تصور آن هم برای خودروسازان ممکن نبود. سرویس تاکسیرانی اوبر قرار است بهزودی تاکسیهای بیراننده خود را روانه شهرها کند و خودروساز آمریکایی تسلا سیستم ناوبری اتوماتیک را در خودروهای الکتریکی جدیدش تعبیه کرده است. خودروهای بیراننده گوگل در سطح شهرها میچرخند و امید میرود که بهزودی خودروها تبدیل به واگنهای آکنده از کامپیوترهای هوشمندی شوند که سرنشین فقط در آنها مینشیند و در اوج امنیت و آرامش به مقصد میرسد. توسعه هوش خودروها مواهبی بیسابقه به ارمغان میآورد، اما سویه تاریکی هم دارد که منشا نگرانیهای هراسآوری برای خودروسازان است: «اتصال خودروها به شبکهها، آنها را در برابر حملات هکرها آسیبپذیر میکند.» وجود یک حفره امنیتی کافی است تا همزمان با لذت بردن شما از ناوبری اتوماتیک خودرو هوشمندتان، هکر زبدهای راه نفوذ را یافته باشد و مشغول ایجاد اختلال در سیستم یا بهرهکشی از آن باشد. در چنین شرایطی هر اتفاقی ممکن است. چند سال پیش بود که چارلی میلر و کریس والاسک یک خودرو جیپ چروکی را که با سرعت ۱۰۰ کیلومتربرساعت در حرکت بود، از راه دور هک کردند و کنترل آنرا به دست گرفتند. آنها با لپتاپی که میتوانست در هر نقطهای از جهان باشد، وایرلس، درحالیکه روی مبل لم داده بودند، کولر ماشین را روشن و موزیکی را با بلندترین صدای ممکن پخش کردند، ترمز ماشین را از کار و برفپاککنها را بهکار انداختند و دست آخر موتور را متوقف کردند.
آنها اگر میخواستند حتی میتوانستند فرمان ماشین را کامل بچرخانند، یا پدال گاز را تا انتها بفشارند. گزارش اندی گرینزبرگ از این ماجرا در «وایرد» همچون بمبی بود در دنیای خودرو و تکنولوژی و البته خبری بد و تحقیرکننده برای کمپانی تولیدکننده این خودروها؛ کرایسلر. این شرکت در پی این ماجرا فراخوانی برای بازگشت 1.4 میلیون خودرویی که در معرض تهدید امنیتی مشابه بودند صادر کرد. تا پیش از آن هیچکسی در این کمپانی تماسها و تکاپوهای این 2 هکر کلاهسفید را جدی نگرفته بود. انتشار حاصل کار آنها تاثیرات عمیقی بر تصور عمومی از پدیده هک خودروها گذاشت و کمپانیها را وادار کرد تمهیدات امنیتی جدیتری بیاندیشند. کریس والاسک و چارلی میلر اکنون بهعنوان پژوهشگر برای مرکز پژوهشهای پیشرفته اوبر کار میکنند. در ماه مارس ۲۰۱۶ پلیس فدرال آمریکا برای نخستینبار بیانیهای صادر کرد تا هشدار دهد خودروها بیشازپیش آسیبپذیر شدهاند. هکرها در کنفرانسهای سالانه خود حالا بخش ویژهای برای نفوذ به ماشینها دارند و کمپانیهای خودروسازی هم دریافتهاند که برای ارتقاء امنیت باید به همکاری با هکرها تن بدهند؛ دست در دست هکرهای کلاهسفید، برای مقابله با تهدید هکرهای کلاهسیاه و تخریبچی که در کمیناند تا با حمله به آسیبپذیریها، به کاربران ضربه بزنند و بهرهکشی کنند.
کرایسلر تنها هدف و قربانی حملات هکرها نبوده و نیست. هک خودروها تاکنون بارها موجب شده خودروسازان فراخوانهای عمومی برای بازگشت صدها هزار خودرو بدهند تا بتوانند آسیبپذیریها را برطرف کنند. کمپانیهای میتسوبیشی، فورد، فولکسواگن و غیره بارها به چنین دردسری افتادهاند. در آخرین کنفرانس یوزنیکس در آستین آمریکا، گروهی از پژوهشگران و نفوذگران دست در دست هم از یک آسیبپذیری امنیتی در سیستم ورود بیکلید به میلیونها خودرو تولید فولکسواگن پرده برداشتند. بیش از ۱۰۰ میلیون خودرو میتوانند با این ضعف امنیتی هک شوند. رقمی کابوسوار برای مصرفکنندگان، رقمی رؤیایی برای نفوذگران. بسیاری از این نفوذها از طریق شنود سیگنالها و حمله به سنسورها انجام میشود. هر ویژگی هوشمند و امکان جدیدی که به خودروها اضافه میشود، آسیبپذیری جدیدی را هم بهطور بالقوه به مجموعه آسیبپذیریها میافزاید. به همین خاطر است که سرقت خودروهای هوشمند بهطور چشمگیری رو به افزایش است. دزدیدن این خودروها دیگر بیش از هر زمان دیگر فقط دانش و تکنیک نرمافزاری میطلبد. حالا هکرها میتوانند با شنود سیگنالهای رادیویی، کلید خودروها را به سادگی شبیهسازی و در میلیونها خودرو را باز کنند، بدون اینکه صاحب خودرو حتی باخبر شود.
دیدگاه خود را بنویسید