از دیوار راست بالا بروید! امید آذرزمانی به نقل از تخت گاز مسابقات آفرود و در کل تب سواری خودروهای شاسیبلند چند سالی است که در ایران بالا گرفته است. در این بین مسابقات مختلفی هر ساله با زحمات مسئولین این رشته در استانهای مختلف انجام میشود. اما نکته مهم در مورد این مسابقات، کلاسبندی […]
مسابقات آفرود و در کل تب سواری خودروهای شاسیبلند چند سالی است که در ایران بالا گرفته است. در این بین مسابقات مختلفی هر ساله با زحمات مسئولین این رشته در استانهای مختلف انجام میشود. اما نکته مهم در مورد این مسابقات، کلاسبندی خودروهاست. گاهی مشاهده میشود کلاسبندی خودروها بهگونهای انجام میشود که اسباب نارضایتی شرکتکنندگان را فراهم میآورد. هر چند در ایران با توجه به گوناگونی خودروهای موجود و امکانات نمیتوان قوانین بینالمللی را عینا اجرا کرد اما، با نگاهی به نحوه کلاسبندی خودروها در مسابقات آفرود، میتوان نگاهی نو به خودروهای مسابقهای در کشور داشت و کمکم به سمت استفاده از قوانین مرسوم جهانی در مسابقات پیش رفت.
برای مسابقات دودیفرانسیل یا اصطلاحا آفرود تاریخچه خیلی دقیق و مستندی وجود ندارد و هر منبعی تاریخی متفاوت را ذکر میکند اما شواهد نشان میدهد این مسابقات در اواخر دهه 70میلادی و در ایالتهای مختلف آمریکا شکل گرفته است. به هر حال در این نوشتار قصد بررسی تاریخچه این مسابقات را نداریم و در مجالی کوتاه نگاهی به انواع کلاسبندی این خودروها در مسابقات و انواع مسابقات دودیفرانسیل خواهیم پرداخت.
این رشته را میتوان به رد پیمایی یا مسیر پیمایی تعبیر کرد. در این کلاس خودروها تغییرات خاصی ندارند و فقط کافی است مسیری را که قبلا طی شده است وآثار پیمایش در آن وجود دارد دنبال کنند. این رده نیاز به تجهیزات خاصی ندارد و فقط تنظیم باد چرخها به نسبت خشک یا خیس بودن مسیر کافی است. هر چند استفاده از لاستیکهای با آج مناسب در هر رشتهای توصیه میشود. اما امروزه لاستیکهای همهفنحریفی وارد بازار شدهاند که به A/T یا All Trane معروف هستند و میتوانند چسبندگی نسبتا مناسبی را در هر شرایط آبوهوایی برای خودرو تامین کنند. با اینحال نباید فراموش کنید که به همراه داشتن تجهیزاتی مثل کابل یا تناب بکسل، لوازم پنچرگیری، تسمههای خودرو و… از واجبات هر سفری است. بسیاری از ما در سفرهای برونشهری و خارج از جاده این نوع راندن را تجربه کردهایم.
در این نوع رقابت خودروها برای رد شدن از چالههای پرآب و عمیق گلولای و حتی باتلاقی مجهز شدهاند. خودروهای شرکتکننده در این رده از تجهیزاتی مثل وینچ، اسنورکل (هواکش روی ستون یا سقف)، سیسم جرقهزنی ضدآب، سیستم تعلیق انعطافپذیر با کورس بازی متناسب، لاستیکهای غولپیکر با آجهای مخصوص وعمیق، دیفرانسیلهای قدرتمند که به راحتی خراب نمیشوند و… استفاده میکنند. در این رشته لاستیکها و آجهای آن در جهت ایجاد اصطکاک مناسب بسیار مهم هستند. در Mudding بیشترین امتیاز به بیشترین مسافت طی شده تعلق میگیرد و در صورتی که مسافتهای طی شده بین چند شرکتکننده یکسان باشد، آن وقت کسی برنده است که مسافت مورد نظر را در کمترین زمان پیموده باشد. ضمنا مکثهای بیش از یک زمان مشخص با امتیازات منفی روبهرو میشود و کسی که از وینچ و یا بکسل در مسیر مسابقه استفاده کند، از مسابقه دیسکالیفه یا اخراج میشود. لاستیکهای خاص حرکت در گِل با کد M مشخص میشوند.
این کلاس مربوط به خودروهایی است که تجهیز شدهاند تا از مناطق کویری و شن و ریگزارها عبور کنند. رملنوردی نیز شکلی از همین کلاس است و مثلا تورهای سافاری در ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس را میتوان در این رده قرار داد. خودروهای شرکتکننده در این رشته از لاستیکهایی استفاده میکنند که بیش از نفوذ به درون شنها، روی آنها غلت بخورند. لاستیکهای مناسب در رملنوردی معمولا نرم هستند و آجهای آنها مثل آج لاستیکهای رشته گِلنوردی عمیق نیست. به علت سرعت بالا و ناهمواری فراوان در مسیر، خودروهای شرکتکننده همگی در بخشهایی مثل فنربندی و دیفرانسیل تقویت شدهاند. سیستم تعلیق در خودروهای این رشته آنقدرها پیچیده نیست. حتی میتوان با یک خودرو استاندارد هم در صورت توان تکنیکی و استفاده از لاستیکهای مناسب، تپههای رملی کوچک را درنوردید. در خودروهای ستآپشده برای حضور در این رشته، سیستم تعلیق به گونهای طراحی میشود که کمترین ضربات را به اتاق و راننده وارد کند. در واقع سیستم تعلیق نسبت به ناهمواریها بسیار حساس عمل میکند. هر چند سیستم تعلیق مدام در حال جذب و دفع ضربات است اما، درون کابین آنقدرها تنش وجود ندارد.
یکی از سختترین مسابقات در رشته آفرود صخرهنوردی است که در آن خودروها از درهها و خلاصه هرجا که بتوانند بالا میروند و از روی تختهسنگهای بزرگ عبور میکنند. این خودروها نماد واقعی از دیوار راست بالا رفتن هستند! در این مسابقه به جز راننده یک کمک راننده یا راهنما وجود دارد که راننده را با راهنمایی به بهترین شکل هدایت میکند. کار راهنما جانمایی چرخها در نقاطی است که بیشترین اصطکاک را دارند و به او Spotter میگویند. خودروهای این کلاس لاستیکهای بسیار نرمی دارند که باد آنها نیز برای دستیابی به بیشترین اصطکاک در هنگام مسابقه کم میشود. همچنین چسبندی این لاستیکها بسیار بالاست بهطوریکه فقط کافی است گوشهای از آنها با سطح تماس داشته باشد. همین تماس کم نیز میتواند خودرو را به سمت هدف جلو ببرد. لاستیکهای مناسب برای چنین مسابقهای حتی در لبهها نیز دارای آج هستند. مهمترین تغییر در چنین خودروهایی ارتقاء سیستم تعلیق است. تغییرات سیستم تعلیق به گونهای انجام میشود که بیشترین انعطاف ممکن را داشته باشد. گاهی این انعطاف آنقدر زیاد است که دیفرانسیلهای جلو و عقب با هم زاویهای کاملا مخالف دارند و به صورت علامت ضربدر دیده میشوند. فنربندی در این خودروها از نوع فنر لول و کمک فنر با کورس زیاد انتخاب میشود زیرا گاهی ممکن است دیفرانسیل جلو و عقب هر کدام چندین درجه و در خلاف جهت یکدیگر به مسیر حرکت بچسبند. در بسیاری از آنها حتی فنرهای لول یا مارپیچی نیز کاربرد ندارد و به جای آنها از چند کویلاوور یا کمک قابل تنظیم استفاده میشود. پیشرانههای مورد استفاده در این خودروها معمولا از نوع 8 سیلندر است که با گیرباکسهای ضریب بلند کوپل میشوند. در ستآپ پیشرانه برای خودروهای این کلاس، رسیدن به حداکثر گشتاور در دور پایین مدنظر قرار میگیرد. صفحه کلاچ نیز باید در برابر حرارت بسیار مقاوم باشد زیرا راننده در زمان مسابقه به دفعات از حالت نیم کلاچ استفاده میکند. اتاق این خزندهها با رولکیج (قفس لولهای) ایمن به صورت کامل احاطه شده است. در این مسابقه بهکارگیری تجهیزاتی مثل وینچ و یا عقب رفتن در مسیر موجب دریافت امتیاز منفی میشود.
بیگمان هیجانانگیزترین کلاس در مسابقات است. جایی که هیولاهایی حتی با بیش از 1000 اسببخار با یکدیگر رقابت میکنند. در این کلاس خودروها مجهز به یک شاسی فضایی یک یا اصطلاحا اسپیس فریم هستند که موتور و گیرباکس و همه متعلقات دیگر روی این اسپیسفریم نصب میشود. اتاق نیز از سبکترین مواد همچون فایبرگلاس یا حتی فیبرکربن ساخته میشود. لاستیکها دارای سایزهای بسیار بزرگ و آجهایی شبیه پارو هستند که به شن و ماسه و یا هر چیز دیگری چنگ میزنند. آجهای لاستیک فرمولا آفرودها بهصورت چپ و راست در کنار یکدیگر قرار دارند. این نوع دودیفرانسیلها در مقایسه با فورویلهای صخره نورد سیستم تعلیقی با انعطاف کمتر دارند اما سرعت و قدرت آنها بسیار بالاتر است. کلاس فرمولا آفرودها به معنای واقعی کلاس آزاد است زیرا شرکتکنندگان میتوانند از هر روشی برای افزایش قدرت پیشرانه استفاده کنند. بسیاری از خودروهای شرکتکننده در این کلاس از پیشرانه سری LS جنرالموتورز بهره میبرند که در عین داشتن گشتاور مناسب، بسیار سریع دور میگیرد. بسیاری از خودروهای فرمولا آفرود مجهز به پیشرانههایی با سیستمهای پرخوران توربوشارژ و سوپر شارژ و حتی نایتروس اکساید هستند! چابکی فرمولا آفرودها را باید به حساب وزن بسیار کم آنها (زیر 100 کیلوگرم) گذاشت. داوران در مسابقه فرمولا آفرود، بیشترین امتیاز را به شرکتکنندهای میدهند که در کمترین زمان مسیر را طی کرده باشد.
خودروهای باجا ریسینگ حتی از فرمولا آفرودها نیز سریعتر هستند. این خودروها طوری ستآپ میشوند که توانایی تحمل ضربات متعدد در سرعتهای بالا را داشته باشند. پیشرانه آنها معمولا در جلو قرار دارد و برای ایجاد تعادل وزنی در پرشها و افزایش هندلینگ خودرو، محور عقب بهصورت یکتکه یا سالید مونتاز میشود. ضمنا گاهی با استفاده از لاستیک روی محفظه بار عقب تعادل وزنی افزایش مییابد. باجاها بیشتر مناسب عبور از سرزمینهای شنی و خاکی صحرایی با سرعت بالا هستند. این خودروها پیشرانههایی با دور بالا دارند و تعداد دندههای گیرباکس آنها به ندرت به 4 میرسد. اما به جای آن مجهز به گیرباکسی با ضرایب بلند و حداکثر سرعت بالا هستند. دیفرانسیل سالید عقب نقش محرک را دارد و محور جلو دارای دیفرانسیل نیست. محور جلو با استفاده از سیستم تعلیق جناقی و طبق ساخته میشود و میزان انعطاف آن بسیار بالاست. در سیستم تعلیق این خودروها معمولا از فنرهای لول و کویلاوور گازی استفاده میشود. معروفترین مسابقات برای این خودروها باجا ریسینگ نام دارد.
دسته دیگری از خودروهای دودیفرانسیل به لاستیکهای سری S که مخصوص برفنوردی است مجهر میشوند. این لاستیکها بسیار بزرگ هستند و سطح زیادی دارند. به همین دلیل میتوانند خودرو را در سختترین مسیرهای برقی به پیش ببرند. اما مسابقات خاصی برای چنین خودروهایی برگزار نمیشود و یا دستکم مسابقات برگزار شده اعتبار دیگر رشتهها را ندارد. این خودروها بیشتر رای ماجراجویی در مناطق برفگیر بهکار میروند.
آنچه که در بالا ذکر شد، کلاسبندی شفافی است که در بسیاری از مسابقات و حتی کاربریهای شخصی خودروهای دودیفرانسیل در آمریکا و بسیاری از دیگر کشورها مورد استفاده قرار میگیرد. ناگفته پیداست که ستآپ هر خودرو برای یک کلاس مشخص، کاری تخصصی است و امکان ندارد یک خودرو همهفنحریف ستآپ شود تا در همه رشتهها حضور داشته باشد.
دیدگاه خود را بنویسید