خرید از خیابان سعدی، تحویل در فرانسه!

تصور کنید حالا سال 1340 است و شما می‌خواهید با حدود 6 هزار تومان یک خودرو خانوادگی بخرید که بیش‌تر برایتان کارایی داشته باشد تا زرق‌وبرق. نه به‌دنبال قدرت پیشرانه‌های 8 سیلندر آمریکایی است و نه چرم و چوب گردو کابین یک کلاس S مرسدس‌بنز به کارتان می‌آید. خب در نتیجه گزینه‌های زیادی برای انتخاب ندارید. اما در میان این گزینه‌ها یک خودرو جلب‌توجه می‌کند! شاید سابقه زیاد و درخشانی مثل آلمان‌ها و آمریکایی‌ها و حتی انگلیسی‌ها در ایران نداشته باشد اما هرچه باشد خودرویی است که توسط موسسه طراحی Pinienfarina ایتالیا طراحی شده است. پس شال و کلاه می‌کنید تا به خیابان سعدی آن روزگار بروید. آدرس ساده است. خیابان سعدی شمالی، شرکت بازرگانی شبدیز نماینده انحصاری فروش محصولات پژو در ایران.

گزارش اختصاصی جوان خودرو

در آن دوران نه اینترنت پرسرعت نسل 4.5 در دسترس بوده و نه مجلات رنگی تخصصی خودرو. پس شما احتمالا به راهنمایی‌های دوستان‌تان اعتماد کرده‌اید و آنها به شما گفته‌اند که پژو این خودرو را در سال 1960 (1339) تازه معرفی کرده است و خودرو روز جهان به حساب می‌آید. پس یک پژو 404 سفارش می‌دهید و به خانه بازمی‌گردید. زیرا شرکت شبدیز آن‌قدر سفارش گرفته و 404 فروخته است که خودرویی برای تحویل به شما در پارکینگ ندارد. حتی کار به جایی رسیده که شرکت شبدیز پارت اول چند هزار دستگاهی از 404 را فروخته و حالا برای پارت دوم سفارش‌گذاری کرده. پس شما در انتظار 404 می‌مانید. زیرا می‌دانید که رفیق باوفایی است. در تبلیغات آن زمان شرکت شبدیز برای این خودرو آمده بود: پژو 404 از مدل‌های جدید پژو و آخرین شاهکار اتومبیل‌سازی اروپاست. جالب این‌که شرکت شبدیز در تبلیغات‌اش اشاره می‌کرد که اگر عازم اروپا هستید می‌توانید برای خرید این خودرو در شرکت شبدیز اقدام کنید و یک ماه بعد 404 را در فرانسه تحویل بگیرید.

این شیر پیر فرانسوی سابقه حضور طولانی در ایران دارد. شاید جدی‌ترین حضور پژو تا قبل از مدل 404 با مدل 403 بود. مدل 403 در سال 1955 تا 1966 به تولید رسید و شباهت‌های بی‌چون‌وچرایی به‌خصوص در بخش عقب به مرسدس بنز‌های سبک Ponton در آن زمان داشت. اما این خودرو نتوانست در بازار جهانی هم آن‌چنان که باید و شاید به توفیق دست پیدا کند و به همین دلیل پژو به فکر جایگزین این خودرو افتاد. پس همان‌طور که در بالا اشاره شد، به سراغ طراحان کشور چکمه‌پوشان یعنی ایتالیا رفت تا موسسه پینین‌فارینا برایش جادویی به نام 404 را نقش بزند. درحالی‌که هزینه‌های تولید 403 و عدم موفقیت این خودرو بر شانه‌های پژو سنگینی می‌کرد، پینین‌فارینا با نگاهی کاملا منطقی، خودرویی ساده، کم‌استهلاک، با سایز متوسط و کارایی بالا را برای پژو طراحی کرد. خودرویی که هرچند از نظر طراحی ساده بود اما از نظر مشتریان کارایی بالایی داشت.

404 از سال 1960 تا سال 1975 یعنی به مدت 15 سال در خط تولید کارخانه پژو در شهر سوشو فرانسه باقی ماند. هم‌چنین از سال 1962 تا 1980 هم در آرژانتین و استرالیا به تولید رسید. اما جالب است بدانید که این خودرو حتی تا سال 1991 در کنیا روی خط تولید قرار داشت! از این‌رو بسیاری از علاقه‌مندان به بازسازی این خودرو در سراسر جهان، برای تهیه لوازم یدکی و تزئینی مدل 404 به‌دنبال خرید از بازارهای کنیا و آرژانتین و استرالیا هستند. هرچند قطعات یدکی این خودرو در سال‌های اخیر بسیار گران شده است اما هنوز هم بسیاری از قطعات آن را می‌توان حتی در ایران پیدا کرد. زیرا تعداد بسیار زیادی از این مدل راهی ایران شد. به‌عبارتی می‌توان گفت ایرانیان پژو را به‌صورت واقعی با مدل 404 شناختند و بعد‌ها مدل 504 توانست پژو را در ایران به اوج برساند. این روند حتی تابه‌امروز هم ادامه دارد و بخش عمده‌ای از خودروهای در حال تردد در ایران از ساخته‌های پژو و یا خودروسازان وطنی با برند پژو هستند. حتی اولین قرارداد صنعت خودرو در پسابرجام نیز بین ایران‌خودرو کمپانی پژو بسته شده است.

404 یک ویژگی دیگر نیز در ایران دارد. این خودرو مورد استفاده بسیاری از مدیران دولتی، روحانیون معروف و در کل سیاسیون ایران بوده است. احتمالا معروف‌ترین پژو 404 ایران و شاید جهان خودرو باشد که در دهه 50 شمسی توسط مقام معظم رهبری مورد استفاده قرار می‌گرفت. این خودرو سفیدرنگ سال‌های بعد به فروش رسید و توسط یکی از علاقه‌مندان بازسازی و نگهداری می‌شود.

پینین‌فارینا در طراحی این خودرو سعی کرد از نهایت سادگی و البته سبک و سیاق خودش استفاده کند. به همین دلیل چهره‌ای را برایش پدید آورد که هم در زمان خودش شیک بود و هم بدون شلوغی. چراغ‌های جلو مثل خودروهای آن روزگار شامل 2 چراغ گرد بزرگ بودند. راهنما‌ها نیز در زیر این چراغ‌ها قرار داشتند. البته در طول سالیان دراز تولید چهره خودرو گاهی دچار تغییرات شده است. اما استایل کلی همیشه بیان‌گر یک 404 اصیل بوده است. جلوپنجره در یک فرورفتگی قرار دارد و سطح گسترده آن باعث شده خودرو عریض‌تر از واقعیت به چشم بیاید.

نمای کناری در کل ساده است و تعریف خاصی ندارد. اما در بخش عقب چراغ‌های ایستاده هم‌چون کادیلاک‌های دهه 60 خودنمایی می‌کنند. در خودرو مورد نظر ما به دلیل نو بودن این چراغ‌ها نمای عقب زیبا‌تر هم به نظر می‌رسد. در این قسمت به‌خصوص در طراحی چراغ‌ها می‌توانید بین DKW اتویونیون آلمانی و 404 شباهت‌هایی پیدا کنید.

در مدل‌های عرضه شده در سال‌های اول دهه 60 میلادی، نشان‌گرهای کابین به‌صورت افقی طراحی شدند. یعنی سرعت‌شمار به‌صورت افقی در پشت فرمان قرار داشت. در این خودروها فرمانی 2 شاخه با حلقه‌ای کرومی در وسط نصب می‌شد. اما کم‌کم این سبک چید‌مان جایش را در اواخر دهه 60 به آمپرهای گرد و داشبوردی با روکش و طرح متفاوت داد. ضمن این‌که تریم داخلی چرمی هم برای خریدارن این خودرو در اواسط دهه 60 قابل سفارش بود.

پژو اتاق‌های مختلفی از این خودرو را ساخت که شامل کوپه، سدان، کانورتیبل، پیکاپ و استیشن می‌شود. به قول یکی از دوستان پژو تنها سفینه فضایی از این مدل نساخته است! در واقع تعریف اولیه پژو از پروژه این خودرو، طراحی خودرو با اتاق سدان و استیشن بود. اما وقتی هنرمندان پینین‌فارینا اولین نمونه کامل با مقیاس 1:1 را ساختند، چهره این خودرو آن‌قدر مهرش به دل مدیران افتاد که دستور طراحی مدل‌های کوپه و… را هم صادر کردند. البته از نمونه کروکی و کوپه به تعداد انگشت‌شمار وارد ایران شد. زیرا این خودروها بسیار گران‌قیمت بودند. جالب است بدانید در بعضی از بازارهای جهان قیمت یک نمونه کوپه این خودرو تنها کمی ارزان‌تر از یک جگوار E-type بود! در نتیجه اقبال عمومی از آن به اندازه انتظار مدیران پژو نبود.

در سال 1960 یعنی اولین سالی که این خودرو راهی بازار شد، یک پیشرانه 1.5 لیتری با قدرت 75 اسب‌بخار در 4 سیلندر روی مدل سدان آن قرار گرفت. قدرت این پیشرانه توسط یک گیرباکس 4 سرعته دستی به چرخ‌های عقب منتقل می‌شد. در سال دوم عرضه مدیران شیر فرانسوی صنعت خودرو تصمیم گرفتند کمی 404 را جذاب‌تر کنند. پس قطعات کرومی مثل قاب دور چراغ‌ها را به این خودرو اضافه کردند. هم‌چنین مشتریان به جز رنگ‌های روغنی می‌توانستند رنگ‌های متالیک را هم سفارش دهند. تودوزی چرمی هم در لیست انتخاب گنجانده شده بود. سیستم تعلیق این خودرو در محور عقب با فنرهای لول و کمک‌فنر طراحی شده بود. این سیستم اگرچه باعث نرمی در حرکت خودرو می‌شد اما در پیچ‌ها ثبات کافی را ایجاد نمی‌کرد. درنتیجه در سال 1962 طراحان پژو این  بخش را کمی اصلاح کردند تا ثبات و پایداری در عین داشتن کیفیت سواری خوب برای این خودرو حاصل شود.

البته در جلو هم 404 از سیستم مک‌فرسون بهره می‌برد که کمی دچار تغییر شد. همچنین دامنه تغییرات به روکش‌های داشبورد و دریچه‌های تهویه خودرو نیز رسید. زیرا از این پس پژو برای روکش داشبورد 404 و بعضی از مدل‌های دیگرش از پارچه‌هایی استفاده کرد که بازتاب نور را به چشمان شما نمی‌رساند. سال 1962 مدل استیشن راهی بازار شد. به‌دلیل وزن بیش‌تر و طول متفاوت انتهای خودرو، مهندسین بخش فنی در پژو سیستم تعلیق را در محور عقب تقویت کردند و در رام‌های شاسی نیز تفاوت‌هایی ایجاد شد. افزایش طول محوری در مدل استیشن این امکان را به پژو داد تا یک ردیف صندلی دیگر به 404 استیشن اضافه کند. به‌این‌ترتیب این خودرو به‌صورت 7 نفره راهی بازار شد. البته این همه ماجرا برای مدل استیشن نبود زیرا چراغ‌ها و سپر نیز هم‌زمان با دیگر قسمت‌های بخش عقب تغییر کردند و حتی درب باک نیز مثل بعضی از خودروهای آمریکایی آن دوران در پشت پلاک جای گرفت.

مدل کروکی یا کانورتیبل همیشه جذابیت‌های خودش را دارد. معمولا خودروهای کروکی و کوپه گران‌قیمت بهترین بازار فروش را در آمریکا تجربه می‌کنند. از این‌رو مدل کانورتیبل 404 در سال 1962 تولید شد. این خودرو در سال 1965 در بازار آمریکا حتی تا 3899 دلار هم قیمت داشت. یعنی معادل پولی که با آن می‌توانستید یک خودرو آمریکایی  قوی با انبوهی از تجهیزات خریداری کنید. در سال 1963 مدل کوپه هم ساخته شد. این خودرو سقفی فلزی داشت و پیشرانه‌اش هم حدود 10 اسب‌بخار بیش از موتور قبلی بود.

شاید شما از مخاطبین جوان تخت‌گاز باشید و بنزهای W110 آبی فیروزه‌ای جاده چالوس را به خاطر نداشته باشید. روزگاری این بنزهای دیزلی با پیشرانه 4 سیلندر یکه‌تاز جاده چالوس بودند و مسافران را بین تهران و شمال کشور جابه‌جا می‌کردند. دقیقا پژو برای رقابت با مرسدس‌بنز W110 دیزلی اقدام به طراحی پیشرانه دیزلی برای 404 کرد. در آن دوران هنوز استفاده از چندین پیشرانه مختلف روی یک خودرو بین خودروسازن باب نشده بود و در نتیجه پژو تنها 3 پیشرانه 1.5 لیتری، 1.6 و 1.9 را درون سینه این خودرو نصب کرد. البته مدل 1.9 لیتری در اصل همان خودرویی بود که پیشرانه دیزلی داشت. در طول سالیان تولید این خودرو (1975) طراحان سعی کردند این خودرو محبوب را سرپا نگه دارند. اما دیگر طراحی آن کهنه شده بود و به همین ترتیب مردم کم‌کم از این خودرو خسته شدند تا نسل بعد یعنی 504 تولید شود. البته پژو در دوران تولید این خودرو همواره سعی کرد با استفاده از ترفند‌هایی مثل فیس‌لیفت این خودرو را زنده نگه دارد. اما در دهه 70 میلادی نیز که حالا بیش از 40 سال از ان گذشته است، دیگر خودرو با شکل و شمایل پژو 404 نمی‌توانست موفق باشد. پس حالا وقتش بود که 404 به پایان راه برسد.

پژو 404 مورد نظر ما که باعث شد نگاهی به تاریخچه این خودرو و حضورش در ایران داشته باشیم، در سال 1973 متولد شده است و از ساخته‌های واپسین سال‌های تولید به‌شمار می‌رود. این خودرو یک پیشرانه 1.6 لیتری با قدرت 72 اسب‌بخار و یک کاربراتور کار می‌کند. البته نمونه انژکتوری نیز در همین سال وجود داشته که می‌توانست قدرتی بیش از 80 اسب تولید کند. حتی در پیشرانه 1.6 انژکتوری قدرت به 90 اسب‌بخار هم رسیده بود. این خودرو توسط مالک فعلی‌اش در سال 1362 به مبلغ 180 هزار تومان این خودرو را خریداری شده است. آقای جواد کشت‌کار در این خصوص می‌گوید: «این خودروها در سال‌های قبل از انقلاب و حتی سال‌های بعد از انقلاب به‌عنوان خودروهای کم‌مصرف، کم‌استهلاک و خانوادگی معروف بودند.» وی ادامه می‌دهد: «خاطرم هست خیلی از مسئولین مملکت از این خودرو استفاده می‌کردند. تعمیرگاه‌های زیادی به این خودرو خدمات می‌دادند اما ماهرترین‌شان در خیابان شهباز و خیابان گوته بود که کارش حرف نداشت. از همه‌جای تهران و حتی شهرهای مجاور برای تعمیرات اساسی پژو 404 به آن‌جا می‌آمدند. یادم هست به آن آقای استاد مکانیک حاجی‌خان می‌گفتند و از قبل از انقلاب در تعمیرات پژو معروف بود.»

برای بررسی پیرمرد پژو راهی لواسان شدیم. در یک صبح تابستانی که در کمال تعجب بسیار خنک بود. در جاده پیچ‌درپیچ انتهای بلوار ارتش به سمت گردنه قوچک در بالای لواسان، 404 هرچه که دست‌انداز بود به‌راحتی طی می‌کرد و با یک نوسان نرم سرنشینان‌اش را به پیش می‌برد. اما ما در رنو تلیسمان 2017 کوچک‌ترین ناهمواری‌های مسیر را احساس می‌کردیم! تجربه سواری با 404 تجربه‌ای متفاوت است. ضرایب کوتاه گیرباکس دستی این خودرو باعث می‌شود در سربالایی‌ها به لِین سمت راست نروید و به قول یکی از دوستان سرتان را بالا بگیرید و گاز بدهید! خودرو نرم است و فرمان هم علی‌رغم این‌که هیدرولیک نیست اما نرم عمل می‌کند. به‌هرحال هرچه که باشد عمری از این خودرو گذشته و باید کمی هم احترام‌اش را نگه دارید. هرچند در دهه 70 میلادی هم این خودرو به تولید رسید اما به دلیل شکل و شمایلی که دارد بیش‌تر شبیه یک خودرو دهه 50 میلادی است و به همین دلیل بسیار جلب‌توجه می‌کند.

404 یکی از خودروهای کلاسیک است که هنوز هم می‌تواند به‌صورت روزانه مورد استفاده قرار بگیرد. زیرا این خودرو هم شخصیتی مثل تویوتا کرولا دارد و قرار است عمری به شما خدمت کند. ضمن این‌که می‌تواند یکی از گزینه‌های شما برای ورود به حوزه خودروهای کلاسیک باشد. زیرا هنوز قیمت‌های نجومی پیدا نکرده و بسیاری از قطعات‌اش را می‌توانید پیدا کنید.

گزارش: امید آذرزمانی

بیشتر بخوانید:

ماشین سواری با حداقل بودجه/ رنو پی کی بخریم یا دوو ماتیز ؟

خاطره بازی با اتوبوس های کلاسیک شهری

پرونده کلاسیک / برندهای لوکسی که در تاریخ گم شده‌اند

ملاقات با بنز کلاسیک SLC ، مردی از سال 1976 !

مرسدس بنز کلاسیک 5 میلیاردی در ایران

پیرمرد خوش تیپ! / بررسی فنی ب ام و سری ۵ (E34)

بررسی های فنی خودروهای دهه نودی را در جوان خودرو دنبال کنید:

هرآنچه می خواهید از دوو اسپرو بدانید/ انتخاب با کلاس ها در دهه 70 شمسی!

بررسی فنی رنو۲۱ / بیست و یکمین برگ دفتر رنو!

بررسی فنی نسل دوم اپل امگا / سدان پلوخوری به سبک اپل!

بررسی فنی نسل ششم میتسوبیشی گالانت (سوسماری)/ ستاره ای از دوران طلایی

بررسی فنی مرسدس بنز S کلاس W140/ با 100 میلیون (تانک سوار) شوید!

محبوبِ سال‌های دور که میان هیاهو گم شد!/مروری بر سرگذشت نیسان پاترول در ایران

خاطره بازی با آقای کُپُل!/ بررسی فنی مرسدس بنز E کلاس W124

غولی که هیچ کس حریفش نبود!/ نگاهی به تویوتا لندکروزر در دهه 90 میلادی