نگاهی به مسابقات موتو جی‌پی

نگاهی به مسابقات موتو جی‌پی

وحید کامیاب

مسابقات MotoGP برترین و معتبرترین سری مسابقات موتورسواری جاده‌ای درجهان است که در آن مستعد و خبره‌ترین ورزشکاران این رشته با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. این مسابقات همیشه در ایجاد رقابت‌های ‌مهیج و نفس‌گیر زبان‌زد بوده و از این بایت هیچ رشته موتوراسپرت دیگری به پای آن نمی‌رسد. این رقابت‌ها ‌به لطف آن توانسته در تمامی ‌جهان مشتاقان و هواداران خود را داشته باشد.

این رشته با 65 سال قدمت، قدیمی‌ترین مسابقات قهرمانی جهانی در رشته موتورسواری و اتومبیلرانی ‌است، به‌طوری که نخستین فصل آن در سال 1949 برگزار شد. برخلاف مسابقات سوپربایک که در آن با تغییرات ایجاد شده در موتورسیکلت‌های ‌خیابانی به رقابت می‌پردازند، موتورسیکلت‌های ‌این رشته به‌طور خاص برای این مسابقات طراحی شده‌اند ‌و از این لحاظ یک سروگردن از نظرسرعت و تکنولوژی از رقبای خود بالاتر هستند. موتورسیکلت‌های ‌استفاده شده در این رشته را برخلاف مسابقات سوپر بایک نه در معرض فروش عموم قرار می‌گیرد و نه می‌توان با آنها ‌در خیابان رانندگی کرد. با توصیفات بالا می‌توان مسابقات موتو جی‌پی را با مسابقات فرمول‌یک و سوپر بایک را با مسابقات تورینگ مانند DTM مقایسه کرد.

MOTO GP

تاریخچه موتور جی پی

مسابقات موتو جی‌پی نخستین‌بار در سال 1949 و زیر نظر فدراسیون جهانی موتورسواری FIM پا به عرصه وجود گذاشت. مسابقات جایزه بزرگ موتورسواری از همان اوایل قرن بیستم در چندین کشور برگزار می‌شد، حتی قبل از اینکه فدراسیون جهانی موتورسواری (FIM) که قبلا با نام فدراسیون جهانی کلوپ موتورسوارها (FICM) شناخته می‌شد در سال 1904 تشکیل شود.

پس از آن و در سال 1938 این فدراسیون سری مسابقات قهرمانی موتورسواری را در اروپا سازماندهی و برگزار کرد. پس از آن و به‌دلیل شروع جنگ جهانی دوم وقفه‌ای در برگزاری این مسابقات ایجاد شد و در نهایت چندین سال پس از پایان جنگ و سهولت در تهیه سوخت این مسابقات اروپایی کار خود را از سر گرفت و پایه‌گذار مسابقات موتو جی‌پی در سال 1949 شد.

سال‌های ‌اولیه

نخستین فصل این مسابقات در 4 کلاس تک نفره 500cc (کلاس برتر)، 350cc، 250cc و 125cc و یک کلاس سایدکار (Sidecar) به حجم موتور 600cc برگزار شد. لسلی گراهام، موتورسوار بریتانیایی با موتورسیکلت AJS توانست در کلاس برتر این مسابقات به قهرمانی دست یابد. هم‌وطن او فِرِدی فریت با موتورسیکلت ولوستر در کلاس 350cc به قهرمانی رسید.

MOTO GP

کلاس‌های ‌پایین‌تر این مسابقات اما از آن ایتالیایی‌ها ‌شد. برونو روفو و نللو پاگانی با موتورسیکلت‌های ‌موتوگُزی و موندیال به ترتیب در کلاس‌های ‌250 و 125 سی‌سی عناوین قهرمانی را از آن خود کردند.

اریک اولیور و دنیس جکینسون موتورسواران بریتانیایی نیز در کلاس سایدکار که در سال بعد از آن حجم موتورها به 500 سی‌سی کاهش یافت قهرمان شدند. موتورسواران و سازندگان ایتالیایی مانند موتوگُوزی، MV Agusta، گیلرا و موندیال در دهه 50 میلادی بر این مسابقات حکم‌فرما شدند و به نوعی صنعت موتورسیکلت سازی این کشور را به رخ جهانیان کشاندند.

کمپانی MV Agusta به‌طور خاص در 4 کلاس تک‌نفره این رقابت‌ها ‌تمامی ‌عناونین قهرمانی را طی سال‌های ‌1958 تا 60 از آن خود کرد. این شرکت هم‌چنین بین سال‌های ‌1958 تا 1974 توانست طی این 17 سال 16 عنوان قهرمانی را در کلاس برتر این مسابقات کسب کند.

دهه 60 مصادف با ورود چشم‌بادامی‌ها

آغاز دهه 60 میلادی با شکوفایی صنعت موتورسیکلت ژاپن که تنها چندین سال مبادرت به تولید موتورسیکلت کرده بوند همراه بود. دیری نپایید که شرکت‌های ‌ژاپنی راه خود را به مسابقات موتو جی‌پی باز کردند. با وجودی که MV Agusta در کلاس 500 سی‌سی یکه‌تازی می‌کرد، اما شرکت‌های ‌ژاپنی به سرعت توانستند در کلاس‌های ‌دیگر تک‌نفره این مسابقات از پس این شرکت برآیند و به سرعت عناوین قهرمانی را از آن خود کنند.

هوندا که از آغاز کارش یعنی سال 1955 به عنوان بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده موتورسیکلت در جهان شناخته می‌شد، نخستین تیم ژاپنی بود که توانست در این رقابت‌ها ‌به قهرمانی برسد. آنها ‌در سال 1961 در 2 کلاس 350 و 250 سی‌سی به قهرمانی رسیدند.

5 سال پس از آن نیز آنها ‌این افتخار را در کلاس 500 به عنوان نخستین ژاپنی برای خود تکرار کردند و به روند 8 قهرمانی پیاپی MV Agusta در این کلاس پایان دادند. در حالی این شرکت ایتالیایی پس از آن، 7 سال پیاپی دیگر آن‌را تکرار کرد.

شرکت سوزوکی نیز در این راه بی‌نصیب نماند و این تیم ژاپنی موفق شد در سال 1962 در کلاس تازه تاسیس 50 سی‌سی به عنوان قهرمانی نائل آید. اواخر این دهه، آغاز دوران افسانه این رقابت‌ها، جیاکومو آگوستینی، پرافتخارترین موتورسوار این رقابت‌ها ‌بود. تا قبل از دوران مدرن این رقابت‌ها، موتورسواران در چندین کلاس حضور می‌یافتند و به لطف آن او توانست 15 مرتبه که 10 بار آن متوالی بود به عنوان قهرمانی دست یابد. بهترین رکورد او در سال 1968 هنگامی‌که در 2 کلاس 500 و 350 سی‌سی به قهرمانی رسید، رقم خورد.

MOTO GP

حکم‌فرمایی ژاپنی‌ها در موتور جی پی

با پایان دهه 60، تغییرات قوانین و هم‌چنین افزایش هزینه‌ها ‌باعث شد تیم‌های ‌زیادی از این مسابقات خارج شوند. خروج 12 ساله هوندا از این مسابقات نمونه بارز آن بود. به لطف این کناره‌گیری سوزوکی توانست 7 عنوان قهرمانی متوالی را در کلاس برتر برای خود کسب کند، قبل از اینکه از این رقابت‌ها ‌در سال 1983 خارج شود، سالی که با قهرمانی دوباره هوندا همراه بود. خروج سوزوکی که پس از آن هرگز به طور کامل در این مسابقات حضور نیافتند، باعث شد قهرمانی در کلاس برتر این رقابت‌ها ‌بین 2 تیم ژاپنی هوندا و یاماها تقسیم شود، امری که تا امروز نیز هم‌چنان ادامه دارد.

در کلاس سایدکار، تیم بریتانیایی نورتون از سال 1949 تا 1953، 5 قهرمانی پیاپی را کسب کرد، قبل از اینکه تیم BMW بر این کلاس حکم‌فرما شود. BMW پس از آنها ‌توانست 19 عنوان قهرمانی پیاپی را کسب کند، اما پس از شکستن رکوردش در سال 1974 از سوی کوئینگ همتای آلمانی خود دیگر موفق به تکرار افتخاراتش نشد. این تیم به همراه یاماها و کرائوسر آلمانی و ADM اتریشی تا سال 1996 که این کلاس به کار خود پایان داد در کلاس سایدکار صاحب عناوین قهرمانی شدند.

دوران مدرن و ظهور والنتینو روسی

سال 2002 با توجه به تغییرات صورت گرفته در قوانین را باید شروع دوران مدرن این مسابقات دانست. در این سال قوانین در جهت ترغیب تیم‌ها ‌به استفاده از موتورهای کم‌مصرف و پاک‌تر چهار زمانه تغییر یافت. قبل از آن و از سال 1970 در کلاس برتر قوانین به تیم‌ها ‌اجازه ساخت موتورهای 2 یا 4 زمانه با حجم 500 سی‌سی و با هر آرایشی را می‌داد که در آن تیم‌ها ‌از موتورهای دو زمانه به دلیل قدرت بیشتر استفاده می‌کردند.

اما در سال 2002 در حالی که قانون 500 سی‌سی دو زمانه پابرجا بود، FIM حجم موتورهای چهار زمانه را به 990 سی‌سی افزایش داد و به‌دین گونه تیم‌های ‌زیادی به سمت موتورهای 4 زمانه روی آوردند به‌طوری‌که در سال 2003 هیچ تیمی‌ از موتور دو زمانه استفاده نکرد. حداکثر حجم موتورها در سال 2007 به 800 cc تقلیل یافت اما در سال 2012 بار دیگر به 1000 cc افزایش یافت.

قبل از شروع این ماجرا اما، دوران تازه‌ای در این مسابقات در حال شکل‌گیری و نیز آغاز امپراطوری والنتینو روسی در این مسابقات بود. او بین سال‌های ‌2000 تا 2004 توانست 5 سال پیاپی به عنوان قهرمانی دست یابد. نیکی هیدن آمریکایی از هوندا و کیسی استونر استرالیایی 2 سال پس از آن به قهرمانی دست یافتند، اما روسی پس از آن بار دیگر توانست 2 عنوان قهرمانی متوالی دیگر را به کارنامه خود بیفزاید.

قهرمانی دوکاتی در سال 2007 به روند قهرمانی‌های ‌چند سال اخیر هوندا و یاماها در کلاس برتر این مسابقات وقفه‌ای یک ساله ایجاد کرد.

ثبت رکوردهای تازه با ورود مارک مارکز

در یکی دو سال اخیر جهان موتورسواری با پدیده و استعداد جوان تازه‌ای مواجه شده است، جایی که موتورسوار دیگری از اسپانیا سعی دارد برگ تازه‌ای را در تاریخ این مسابقات ورق بزند.

این موتورسوار جوان کسی نیست جز مارک مارکز که طی 2 سال نخست حضورش در کلاس برتر این مسابقات توانسته 2 عنوان قهرمانی پیاپی را کسب و رکورد جدیدی را به عنوان جوان‌ترین قهرمان این مسابقات ثبت کند. او در این 2 سال رکورد‌های ‌زیادی را جابه‌جا کرده است که به مهم‌ترین آنها ‌می‌توان کسب 10 پیروزی متوالی در 10 مسابقه نخست فصل و هم‌چنین بیشترین پیروزی در طول یک فصل که هر دو آنها ‌در فصل 2014 رقم خورد اشاره کرد.

MOTO GP

موتورسیکلت‌های مسابقات موتور جی پی

همان‌طور که قبلاً گفتیم، این موتورسیکلت‌ها ‌تنها برای پیست طراحی و تولید می‌شوند و در آنها ‌همه چیز فدای سرعت می‌شود. قیمت نیز از این قاعده مستثنی نیست به طوری‌که مدل MotoGP فصل 2013 هوندا، 1.3 میلیون دلار قیمت‌گذاری شد. این در حالی است که موتورسیکلت‌های ‌مسابقات سوپر بایک حدود 70 تا 90 هزار دلار قیمت دارند. استفاده مفرط از مواد سبک‌وزنی هم‌چون تیتانیوم و فیبر کربن تقویت شده قیمت نهایی آن را بسیار بالا برده است.

این موتورسیکلت‌ها ‌که تنها برای کسب پیروزی طراحی شده‌اند، ویترینی از تکنولوژی‌های ‌گوناگون هستند. در آنها ‌از تکنولوژی‌های ‌پیشرفته‌ای مانند دیسک ترمز کربنی، سیستم مدیریت انجین و کنترل کشش که هیچ‌کدام از آنها ‌در موتورسیکلت‌های ‌خیابانی جایی ندارند استفاده می‌شود.

در اینجا نگاهی به مشخصات این موتورسیکلت‌ها ‌در3 کلاس این رقابت‌ها ‌می‌اندازیم:

مشخصات پیشرانه موتورهای موتور جی پی

لباس موتورسواران

در این مسابقات موتورسواران بیش از هر رشته دیگری در معرض خطر هستند به‌طوری‌که تعداد تلفات جانی آن هنوز هم بالاست، چرا که موتورسواران در حالی‌که با سرعت بسیار بالایی در حال رقابت هستند هیچ‌گونه محافظی در برابر خود نمی‌بینند. لباس این موتورسوارن از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های ‌روز ساخته شده و سعی می‌شود با آن آسیب و شکستگی‌ها ‌را کاهش یابد.

موتورسواران معمولا در پیچ‌ها ‌بیشتر در معرض از دست دادن تعادل خود هستند و به سبب آن از موتورهای خود پرت می‌شوند و بر آسفالت زبر و سخت پیست و سپس محوطه سنگی کنار پیست سر می‌خورند که در صورت نبود پوشش مناسب، دچار آسیب‌دیدگی فراوان می‌شود. به همین خاطر لباس آنها ‌باید در عین راحتی، سبکی، ضد آب و انعطاف پذیری، مقاوم نیز باشد. لباس کنونی آنها ‌در جهت بر آورده‌کردن این ویژگی‌ها ‌عمدتاً از چرم کانگورو ساخته می‌شود که مقاومت بالایی در برابر اصطکاک دارد.

یک لایه محافظ ساخته شده از مواد گران‌قیمتی هم‌چون کربن، کولار و تیتانیوم از ستون فقرات و قفسه سینه موتورسواران در برابر برخورد‌ها ‌محافظت می‌کند. با تمامی ‌این اوصاف، این لباس با توجه به قامت موتورسواران، بین 3 تا 3.5 کیلوگرم وزن دارد. موتورسواران هم‌چنین برای خنک کردن خود می‌توانند زیر این لباس جلیقه‌ای که دارای مدار آب‌رسانی به همراه پمپ‌های ‌کوچک و باطری‌های ‌فوق‌سبک است را بپوشند. پشت لباس آنها ‌نیز قوطی‌های ‌نوشابه‌های ‌انرژی زا که از طریق لوله‌ای به کلاه آنها ‌متصل است تعبیه شده تا از کمبود آب و انرژی موتورسواران در حین مسابقات جلوگیری کند.