داستان رویاپردازی‌های یک نابغه
پایگاه خبری جوان خودرو در این پرونده، روش فکری مغز متفکر تسلا و چشم اندازهای عجیب او را بررسی می کند:
سال گذشته 7 میلیارد دلار درآمد داشت. سود خالص‌اش از این درآمد 675 میلیون دلار بود. دارایی‌هایش 22.6 میلیارد دلار می‌ارزند. کل سهامی عرضه شده‌اش در بورس 4.7 میلیارد دلار است. 33 هزار کارمند دارد. می‌خواهد مسافرت‌های فضایی راه بیندازد. خودروهای برقی‌اش بیش از محصولات بنزینی می‌فروشد. باتری‌های الکترونیکی‌اش یک اختراع بزرگ در علم شیمی هستند. صفحه‌های خورشیدی‌اش این صنعت را بر هم ریخته است. مدیرعامل‌اش 20 میلیارد دلار پول دارد. او می‌خواهد مغزها را با کامپیوتر کنترل کند. با سوخت غیرمتعارف موشک به هوا می‌فرستد. میزان رضایت مشتریان‌اش از 90 درصد گذشته است. اینها خلاصه‌ای از توانایی‌های کمپانی تسلا بود. این شرکت را Apple دنیای خودروها می‌نامند. شرکتی که هنوز 15 سال‌اش هم نشده ولی نیمی از دنیا را به تسخیر خود درآورده است. تسلا بدون ماسک فقط یک کارخانه ساده بود. نابغه‌ای بلندپرواز که این روزها محبوبیت‌اش مانند ستاره‌های سینما یا موسیقی است.
تاریخچه تسلا
کمپانی تسلا سال 2003 توسط 2 مهندس و کارآفرین به اسم مارتین ابرهارد و مارک تارپنینگ تاسیس شد. یک سال بعد ایلان ماسک که شهرتی جهانی به‌خاطر پروژه PayPal به‌دست آورده بود به شرکت اضافه شد. ماسک با تزریق 7.5 میلیون دلار یکی از سهام‌داران تسلا شد و جایگاه رئیس هیئت‌مدیره را به‌دست آورد. در فوریه 2005 به پیشنهاد ماسک و علی‌رغم مخالفت‌های مدیران اسبق و سهام‌داران جزء، شرکت اولین پروژه خودرویی برقی خود به اسم Roadster را استارت زد. البته ماسک برای این پروژه 13 میلیون دیگر را نیز تدارک دید. تنها 11 دستگاه رودستر آن‌هم توسط لوتوس ساخته شد. پروژه شکست‌خورده به نظر می‌رسید. جلسات متعدد ماسک با سرمایه‌گذاران دیگر کاری کرد که 40 میلیون دلار سرمایه به تسلا وارد شود. سرانجام در 2008 تولید انبوه رودستر استارت خورد. همان سال شرکت Model S را رونمایی کرد. قیمت 50 هزار دلاری‌اش باعث اعتراض دوباره مدیران شرکت شد؛ اما مدل S قابلیت‌های بی‌نظیری را در دنیای خودروهای برقی به نمایش گذاشته بود که تا پیش از آن هیچ شرکت دیگری نتوانسته بود. همان سال ماسک با مسئولیت خودش یکی از طراحان نامدار فولکس‌واگن، مزدا و جنرال‌موتورز را استخدام کرد. ماسک در اواخر سال 2008 با مشکلات خانوادگی روبه‌رو شد. همسر اول‌اش را طلاق داد ولی درست همان موقع 70 میلیون دلار دیگر به شرکت خود تزریق کرد. فروش خودروها تعریفی نداشت و هزینه‌های سنگین شرکت و خروج چند سهام‌دار آنها را به مرز ورشکستگی رساند. ماسک برای اولین‌بار وامی 40 میلیون دلاری گرفت و مبحث ورشکستگی را دور کرد. او با هوشمندی تمام سراغ مدیران دایملر رفت و از آنها در ازای در اختیار گذاشتن 10 درصد سهام شرکت به ارزش 50 میلیون دلار، مشاوره استراتژی گرفت. سال 2009 تسلا از دپارتمان انرژی آمریکا 465 میلیون دلار وام گرفت. شرکت این مبلغ را به همراه سود در 2013 تسویه کرد و سهام تسلا برای اولین‌بار سودده شد. 17 دلار به ازای هر سهم.
اواخر 2012 کارخانه اختصاصی تسلا در فرمونت کالیفرنیا تاسیس شد. مدل S و رودستر در این مجموعه به تولید انبوه رسید و دست لوتوس از بخش تولید قطع شد. در 2012 دولت آمریکا اجازه فروش و پیش‌فروش مدل S را به تسلا داد. در تابستان سال 2013 نیز به پیشنهاد ماسک ایستگاه‌های برق‌رسانی ویژه خودروهای تسلا در برخی از شهرها و ایالات آمریکا تاسیس شد. نام آنها ایستگاه سوپرشارژ بود که بعدها به ایستگاه تسلا تغییر نام داد. اما اولین بحران اجتماعی شرکت با آتش گرفتن یکی از مدل‌ها بروز کرد. مشکل اصلی باتری بود. در 2014 فرماندار نیوجرسی فروش و عرضه تسلا را ممنوع کرد. دولت فدرال قوانین سخت‌تری را برای فروش تولیدات این شرکت به‌صورت واسطه‌ای وضع کرد و کار ماسک سخت شد.
ماسک در فوریه 2015 پروژه مخفی خودروسازی اپل را فاش کرد و 2 ماه بعد ممنوعیت فروش تسلا در نیوجرسی لغو شد. 2 ماه بعد تسلا یک فناوری مدرن باتری به اسم Powerwall را برای استفاده از منازل مسکونی ابداع کرد که استقبال خوبی از آن شد. در اواخر 2015 بود که عرضه شاسی‌بلند Model X آغاز شد و در آخرین ماه همین سال تسلا قابلیت خودران بودن مدل S را معرفی کرد ولی خیلی سریع از آن دست کشید. دلیل آنها «کارهای دیوانه‌واری» بود که مردم با این خودروها انجام می‌دادند. دیگر فروش مدل اس از مرز 100 هزار دستگاه گذشته بود.
در آوریل 2016 کار روی مدلی پرفروش و مشتری‌پسند به اسم Model 3 آغاز شد. این خودرو با یک‌بار شارژ می‌توانست 346 کیلومتر پیمایش کند. به‌محض معرفی این مدل، 375 هزار درخواست خرید به شرکت رسید. در فوریه سال 2017 میلادی تسلا دفاتری را در پرتغال و تایوان تاسیس کرد.
ماسک و ویژگی‌های منحصربه‌فردش
آنها که ماسک را می‌شناسند چند ویژگی شخصی برایش لیست کرده‌اند. باهوش، مهربان، دقیق، صبور، بسیار رویاپرداز و جاه‌طلب. در مقابل همکاران ماسک قابلیت اصلی او را در زمینه کاری‌اش می‌دانند. آنها ماسک و تسلا را به چند دلیل موفق می‌دانند. در کمپانی تسلا همه‌چیز بر پایه فناوری‌های مدرن است. به‌روز شدن یک دستور هرروزه به حساب می‌آید. حالا دیگر دایملر به تسلا مشاوره نمی‌دهد بلکه از باتری‌های آن استفاده می‌کند. تسلا محدودیتی برای استخدام افراد ندارد. اگر و فقط اگر این افراد باهوش، خلاق و متعهد باشند. شرکت و شاید بهتر باشد بگوییم شخص ماسک اهمیت فوق‌العاده‌ای برای افراد قائل است. این افراد می‌توانند از پرسنل شرکت باشند و یا حتی مشتریان. نکته دیگری که برای تسلا فوق‌العاده اهمیت دارد، زمان است. این پدیده غیرقابل‌بازگشت برای ماسک جوان تبدیل به یکی از حیاتی‌ترین الزامات کاری‌اش شده است. انجام دادن پروژه‌ها در زمان مشخص، ارائه گزارش‌ها در زمان مشخص، برگزاری ملاقات در زمان مشخص و هم‌چنین اقداماتی که در آینده قرار است طی زمانی مشخص روی دهند، به‌وفور در تسلا دیده می‌شود. شاید روز و ساعت پرواز اولین سفینه مسافری معلوم نباشد ولی همه می‌دانند که یک روز بالاخره این اتفاق رخ می‌دهد. وقتی در ژانویه 2010 ماسک از دولت اوباما درخواست 465 میلیون دلار وام کرد، این تاکید را داشت که در صورت واریز این مبلغ بعد از یک ماه دیگر حتی نیازی به یک دلار آن نیز ندارد. سابقه ماسک در وعده دادن به کارهای غیرممکن با سابقه‌ای از ارائه کارهای غیرمحتمل همگام شده است.
او تسلا را به‌سوی پیگیری و شناخت نوآوری بی‌سابقه به شیوه‌های غیرمعمول سوق می‌دهد. یک اقدام ساده مثل انتقال یکی از بزرگ‌ترین دستگاه‌های پرس دنیا از ساحل شرقی به ساحل غربی آمریکا را در نظر بگیرید. تسلا بعد از خرید این دستگاه با قیمت حراج، از تولیدکننده آن پرسید پیاده‌سازی دستگاه و ارسال آن به کالیفرنیا چقدر طول می‌کشد. پاسخ یک سال بود؛ اما تسلا اعلام کرد نمی‌تواند چنین مدتی را صبر کند و راهی برای انجام این کار در 3 تا 4 ماه پیدا خواهد کرد؛ و این کار با یک تیم داخلی که قرار بود همکاری فشرده‌ای برای انجام سریع این کار داشته باشند، صورت گرفت. این تیم با موانع بسیاری در جاده مواجه شد، اما توانست دستگاه پرس را به سلامت حمل کرده و ظرف 4 ماه آن را در جای خود نصب کند. دستگاه برای عبور از برخی تونل‌ها و گذرگاه‌ها خیلی بزرگ بود که بخشی از قسمت بالای دستگاه را باز و حتی جرثقیل‌های کارخانه را اصلاح کردند تا بتوانند آن را دوباره مونتاژ کنند. کارکنان تسلا ازجمله معاونان شرکت، برای پایان به‌موقع کار، تعطیلات آخر هفته را داوطلبانه سر کار می‌رفتند. استراتژی فروش، یکی از پیچیده‌ترین تفکرات تسلا و ماسک است. درواقع سیاست کالایی تسلا چیزی مانند اپل است؛ یعنی تک‌محصولی. این همان راه بسیار کوتاه، بسیار درآمدزا و بسیار سخت است.
ماسک نیازی نمی‌بیند که سبد محصولات‌اش را متنوع کند. همین‌که تسلا Model S را برای تمام اقشار تدارک ببیند، برایش کفایت می‌کند. به‌عقیده آنها رقابت با محصولات دیگر بی‌معنی است. مهم، بی‌رقیب بودن در کلاس فعلی است. یکی از برگ‌های برنده کمپانی تسلا این است که ایلان ماسک خودش یک فروشنده قهار است. او با تکنیک‌های مذاکره و بازاریابی آشنایی کامل دارد. به همین دلیل است که روی تک‌تک المان‌های تبلیغاتی مجموعه‌اش نظارت دارد.
دنیایی که تسلا تغییر داد
اگر مسائل مالی را کنار بگذاریم، 2 دارایی اصلی تسلا را که محرک مزیت نوآوری این شرکت هستند، نمی‌توان به‌راحتی سنجید. این 2 دارایی عبارت است از: نوآوری و رهبری. تسلا برای این‌که به هدف‌اش برای ایجاد تحول در صنعت خود دست یابد، ابتدا باید کاری را انجام دهد که پیش از آن هیچ‌گاه انجام نداده است؛ یعنی تولید خودرو در حجم واقعا زیاد. افراد بدبین می‌گویند وعده‌های فراوان تسلا به‌ندرت پاسخگو برنامه‌های زمانی بلندپروازانه این شرکت هستند. درواقع، تسلا در 5 سال گذشته در طرح‌های زیادی از بازدهی تولید خودرو گرفته تا اهداف مالی، شکست‌خورده است. در آخرین جلسه عمومی شرکت در ماه مه، ماسک از یک برنامه تولیدی کاملا اصلاح‌شده برای خودروهای مدل ۳ خود رونمایی کرد؛ اما بسیاری از تحلیلگران معتقدند هدف تولید ۵۰۰ هزار خودرو تا سال ۲۰۱۸ بسیار سلطه‌جویانه و تقریبا غیرممکن است. هم‌چنین صادرات چنین حجم گسترده‌ای از خودرو به معنی تسریع تولید مدل‌های موجود تسلا و آنلاین کردن بزرگ‌ترین کارخانه باتری‌های الکتریکی دنیا است. این وعده دادن‌ها مهم‌ترین نقص ایلان ماسک تلقی می‌شود. بااین‌حال، او را به یک رهبر نوآوری جذاب تبدیل کرده است.
به گفته یکی از موسسین تسلا، ایلان در مهار کردن و هدایت تیم برای انجام کارهای حیرت‌انگیزی که همه حتی فکر آن را غیرممکن می‌دانند، بسیار خوب عمل می‌کند. اگر کارمندان را برای سخت کار کردن به چالش بکشید، به دستاوردی بیشتر از آن‌چه فکر می‌کنند خواهند رسید. بیشتر رهبران سازمانی تمایلی به انجام این کار ندارند. چیزی که تابه‌حال متوجه شده‌ایم این است که تا قبل از پیوستن تسلا به عرصه خودروهای برقی، پرونده این موضوع اساسا بسته شده بود. تسلا به دنیا نشان داد که خودروهای برقی در مقایسه با خودروهای بنزینی مطلوب‌تر هستند؛ چون سریع‌ترند، امن‌ترند، به تعمیرات کم‌تری نیازمندند و سازگاری بیش‌تری با محیط‌زیست دارند. حالا تسلا بیش از ۴۰۰ هزار خودرو مدل ۳ را پیش‌فروش کرده و به همین بهانه، شرکت فولکس‌واگن به‌عنوان بزرگ‌ترین خودروسازی دنیا، اعلام کرده که قصد دارد به‌طورجدی به خودروهای برقی روی آورد. اگر خودروسازهای بیش‌تری به‌سوی تولید خودروهای برقی روی بیاورند، هزینه خرید این خودروها به‌طورکلی پایین‌تر خواهد آمد. تسلا از برنامه آینده خود برای توسعه خط تولید خودروهای الکتریکی خبر داده تا همه بخش‌ها را پوشش دهد، به‌طوری‌که ماسک ادعا کرده تولید خودروهای برقی شاسی‌بلند و پیکاپ را در دستور کار دارد. با چنین روندی، اگر اتفاقات غیرقابل‌پیش‌بینی رخ ندهد، انتظار میرود مهره‌های این دومینو هم‌چنان به سمت خودروهای برقی سرازیر شوند و تعجبی ندارد که ببینیم در ۱۰ سال آینده، این خودروها یک‌چهارم کل فروش خودروهای جدید در آمریکا را تشکیل دهند. باتوجه به نوآوری‌های فعلی، خودروهای برقی آینده امکانات بسیار بیش‌تری نسبت به امروز خواهند داشت. مثلا خودشان رانندگی خواهند کرد، باتری خود را شارژ خواهند کرد و با توجه به این‌که مالکان آنها را وارد یک سیستم اشتراکی می‌کنند، برای خودشان درآمدزایی خواهند داشت. تسلا رویاهای بزرگی در سر دارد، چون پرسش‌های بزرگی را مطرح می‌کند و به آنها پاسخ می‌دهد. به همین دلیل است که این شرکت در لیست نوآورترین شرکت‌های سال ۲۰۱۶ مجله فوربس، در جایگاه نخست ایستاده است.
گریزی به دنیای موشک‌ها
به عقیده ماسک، به‌زودی سفر بین‌شهری بین نقاط مختلف دنیا در عرض چند دقیقه انجام خواهد شد. اسپیس ایکس از سال آینده ساخت سفینه‌ای را آغاز خواهد کرد تا در سال ۲۰۲۴ بتواند انسان را به کره مریخ ببرد. او در کنگره جهانی کیهان‌نوردی استرالیا گفته بود شرکت اسپیس ایکس اکنون قصد دارد تمام تمرکز خود را بر یک نوع سفینه به نام BFR معطوف کند، سفینه‌ای که هم می‌تواند سفر از هر نقطه کره زمین به نقطه دیگر را به زیر یک ساعت برساند و هم برای سفر فضایی استفاده شود. در ویدئو تبلیغاتی BFR عنوان‌شده که این سفینه می‌تواند فاصله بین هر شهر در کره زمین را در زیر یک ساعت طی کند و بیشتر مسافرت‌های طولانی را به زیر نیم ساعت برساند. حداکثر سرعت BFR به ۲۷ هزار کیلومتربرساعت می‌رسد.
ماسک سال پیش در همین کنگره برای اولین‌بار برنامه خود را برای سفر به مریخ مطرح کرده بود و امسال جزئیاتی بیش‌تری را دراین‌باره روشن کرد. به گفته آقای ماسک مهم‌ترین نکته این بود که شرکت او راهی را برای تامین بودجه این پروژه پیدا کند. اسپیس ایکس می‌داند که باید چطور این کار را بکند، تجمیع تمام فعالیت‌های شرکت بر یک پروژه. محور تفکر ماسک، قابلیت استفاده دوباره است. او می‌گوید عملیات فضایی بسیار گران‌قیمت هستند به دلیل این‌که آنها را یک‌بارمصرف می‌سازند. به عقیده او دلیلی وجود ندارد که سفینه‌های فضایی مثل شرکت‌های هوایی فعالیت کنند، یعنی سفینه بارها قابلیت پرواز داشته باشد و مهم‌ترین هزینه جاری، سوخت باشد.
ماسک خود می‌داند که جدول زمانی پروژه او بلندپروازانه است و احتمالا در زمان موعود به پایان نمی‌رسد اما فعلا می‌گوید امیدوار است که اولین محموله بدون سرنشین را سال ۲۰۲۲ با BFR به مریخ بفرستد.
