به رنگ صدا!/ نگاهی به سیستم صوتی خودرو از رادیو تا کنسرت زنده

سیستم صوتی خودرو برای خودش دنیای جالبی دارد. مجموعه به‌شدت پیچیده و جذابی که قویا وام‌دار اختراع ترانزیستور و آن رادیویی است که مهندسان موتورولا برای خودرو طراحی کردند.

گزارش اختصاصی پایگاه خبری رسمی جوان خودرو

زمانی در ماشین‌ها فقط یک رادیو نصب می‌شد. البته برخی مدل‌ها به گرامافون هم مجهز بودند و صفحه را اجرا می‌کردند. البته اجرایی با دردسر! چراکه وقتی ماشین روی دست‌انداز می‌افتاد و از مسیرهای ناهموار می‌گذشت، صدا قطع می‌شد. کم‌کم نوار کاست و ضبط‌های (یا بهتر بگوییم رادیوپخش‌های) کاست‌خور آمدند و اسپیکرهای خودروها ارتقاء یافتند. زمانی‌که سی‌دی به بازار آمد سیستم‌های صوتی دیگر مدرن شده بودند و کیفیت صدا در خودرو بسیار بالا رفته بود. البته تا آن دوره نیز هنوز بسیاری از خودروهای معمولی همچنان یا اصلا سیستم صوتی نداشتند و یا از پخش‌های کاست‌خور بهره می‌بردند.

این دنیا و روند رشد آن طول و تفصیل زیادی دارد. پس بیایید همه را در لید خلاصه نکنیم و ادامه را در متن پی بگیریم. ما را در ادامه همراهی کنید.

پیشرفت از کجا سرعت گرفت

ضبط‌های سی‌دی‌خور دنیای سیستم صوتی ماشین‌ها را به شدت به پیش راندند. بعدتر دی‌وی‌دی آمد و فلش مموری مُد شد. کم‌کم سیستم‌های صوتی چند درگاهه شدند. هم سی‌دی و دی‌وی‌دی، هم یواس‌بی و هم AUX. البته آیوایکس پیش‌تر از یو‌اس‌بی در ضبط‌ها دیده می‌شد. سیستم‌های چند ورودی قبل‌تر با مدل‌هایی که هم‌زمان از کاست و سی‌دی پشتیبانی می‌کردند از تولیدات برندهایی چون JVC دیده شده بودند. البته ظرف چند سال سیستم‌های مانیتوردار به شدت رونق گرفتند.

تقریبا هم‌زمان با دوره‌ای که بسیاری از خودروسازان دست به یک‌پارچه‌سازی سیستم صوتی و مانیتور نمایش‌گر مواردی چون تصویر دوربین دنده عقب زدند. ضبط‌های IN DASH و 2DIN در بازار بسیار پرطرفدار بودند. اما اندک‌اندک سیستم‌های صوتی با سایر بخش‌های خودرو یکپارچه‌تر شدند. دوربین‌های عقب و جلو آمدند و استریو خودرو با بلوتوث به گوشی متصل می‌شد و محتوای صوتی آن را اجرا می‌کرد. بعضی سیستم‌ها خودشان سیم‌کارت می‌خوردند و به اینترنت متصل می‌شدند و امکان پخش آنلاین ایجاد شد. البته با استفاده از تلفن‌های هوشمند نیز می‌شد موسیقی آنلاین را از استریو خودرو پخش کرد. سیستم MIRROR یا آینه نیز سبب شد بتوان صفحه گوشی و تبلت را روی مانیتور خودرو انداخت.

روند رشد سیستم‌های صوتی طی 10 سال گذشته بسیار تندتر از پیش شده. حالا دیگر سیستم صوتی فابریک بخش جدایی‌ناپذیر تولیدات کارخانه‌هاست. حتی خودروسازان وطنی. حالا یا خودروسازان این سیستم‌ها را به برندهای مشهور سازنده سفارش می‌دهند و یا خودشان می‌سازند. انواع مانیتور برای خودروهای مختلف تولید و عرضه شده که سیستم صوتی را با بسیاری از سیستم‌های دیگر هم‌چون تهویه مطبوع یکپارچه می‌کند.

در خودروهای لوکس مدرن نیز تقریبا همه سامانه‌های فعال و غیرفعال خودرو را می‌توان به کمک مانیتور بزرگ نصب شده در کنسول وسط کنترل کرد. از پخش موزیک آنلاین و جست‌وجوی آهنگ مورد علاقه با دستور صوتی گرفته تا تنظیمات صندلی شامل تنظیم نشیمن و پشتی، گرمکن و سردکن و ارتفاع آن. حتی مانیتورهای نصب شده برای سرنشینان عقب نیز با سیستم اصلی یکپارچه شده‌اند و می‌توانند تنظیمات مورد علاقه خود را داشته باشند.

در مانیتور خودرو اطلاعات مختلفی از جمله شبیه‌سازی خودرو در محیط برای پایش بهتر اطراف قابل مشاهده است. جالب است که در بسیاری از مدل‌های روز نمایش‌گر کنسول میانی و نشان‌دهنده پشت فرمان یکپارچه شده‌اند. البته پیش‌تر در مدل‌های زیادی شاهد دیجیتال شدن پشت آمپر نیز بوده‌ایم. خلاصه که سیستم صوتی خودرو از رادیوهای AM تک‌کانال تا نمونه‌های فعلی که مثل یک کنسرت زنده صدایی فوق‌العاده کیفی برای سرنشینان پخش می‌کنند راه درازی پیموده‌اند. درست مثل سایر بخش‌های اتومبیل.

دنیای بزرگ بلندگوها

بلندگوها یا اسپیکرها نیز برای خودشان دنیای پیشرفته‌ای دارند. دیگر 2 باند خربزه‌ای در عقب خودرو کفاف نیاز موسیقیایی افراد را نمی‌دهد. آنها اسپیکرهای فراوان، ووفر و ساب‌ووفر و توییتر می‌خواهند. اینها چه هستند؟ نگران نباشید در ادامه به اختصار شرح خواهیم داد. سرنشینان خودروهای مدرن می‌خواهند از زیرترین تا بم‌ترین صداها را بشنوند. می‌خواهند BASS بالا قلبشان را در سینه بلرزاند و خلاصه وقتی در حال شنیدن موزیک مورد علاقه، رادیو، پادکست، یا تماشای فیلم مد نظرشان هستند، صدای نفس آدم‌ها و حتی سِیر یک پَر در هوا را نیز از دست ندهند.

بنابراین سازندگان سیستم‌های صوتی در تلاش‌اند نوع اسپیکرها و چینش آنها را به‌ گونه‌ای انتخاب کنند که خودرو عملا تبدیل شود به یک سالن اجرای کنسرت، سینما یا تئاتر متحرک. یک کنسرت هال خانوادگی. اصلا امروز مهندسی صدا برای خودش رشته جذابی است و خیلی از آدم‌ها مشتاق به تحصیل در آن هستند.

پس عجیب نیست که دیگر فقط سیستم‌های پخش صدا را تنها روی طاقچه عقب خودرو و داخل درها نبینیم. امروز کنار آینه‌ها، روی داشبورد، درون سقف و بالای سر راننده، گوشه و کنار صندلی‌ها و خلاصه هر کجا که فکرش را بکنید می‌توان بلندگو پیدا کرد. اسپیکرهایی که گاهی متناسب با تغییر جهت صدا تا 360 درجه می‌چرخند و تجربه بی‌مانندی برای شنونده رقم می‌زنند. البته مسلما نه در هر خودرویی. اما به موازات ماشین‌های لوکس، خودروهای ارزان نیز به سرعت در حال تجهیز به سیستم‌های صوتی فوق مدرن و یکپارچه با سایر عملکردهای خودرو هستند. تاجایی‌که خیلی زودتر از آن‌چه تصورش را بکنید برندهای بزرگی چون BOSE یا بُز، برومستر، هارمن کاردون، اینفینیتی و… را نیز می‌توانید روی خودروهای اکونومی بیابید.

هرچند سیستم‌های صوتی افترمارکت هم در انواع پیشرفته حسابی در بازار می‌تازند و اگر کمی پول خرج کنید می‌توانید توسط یک متخصص خبره سیستم صوتی فوق‌العاده‌ای روی یک ماشین معمولی به اصطلاح ببندید. برندهایی چون پایونیر، سونی، کنوود، آلپاین، کلاریون، کَدنس، جی‌وی‌سی، جی‌بی‌ال و… محصولات خارق‌العاده‌ای در بازار افترمارکت سیستم‌های صوتی دارند.

یک سیستم صوتی چه اجزایی دارد؟

سیستم‌های صوتی روزبه‌روز ریزتر و تفکیک‌شده‌تر می‌شوند. بر همین اساس بر تعداد اجزایشان نیز مرتبا افزود خواهد شد. اما اجزای یک سیستم صوتی متوسط به بالا عبارت از مواردی است که قصد داریم به اختصار خدمتتان بیان کنیم. اجزایی که با همکاری یکدیگر درست مثل یک کنسرت که هنرمندان آن هریک ساز حرفه‌ای خود را می‌نوازند و درنهایت نتیجه این کار گروهی می‌شود یک موسیقی شورانگیز، دست در دست هم صدایی را می‌سازند که وقتی پس از یک روز کسالت‌بار و خسته‌کننده پشت فرمان ماشین‌مان می‌نشینیم از آن لذت می‌بریم.

هدیونیت

اسمش شاید کار را پیچیده کند اما به زبان خودمانی باید بگوییم هدیونیت همان ضبط خودمان است. همان بخش اصلی وارد کردن کاست، سی‌دی، دی‌وی‌دی، یواس‌بی و انتخاب آهنگ مورد علاقه.

اسپیکر

این هم همان بلندگو خودمان است که 2 نمونه اصلی گرد و بیضی‌شکل یا به اصطلاح بازاری خربزه‌ای دارد. البته اسپیکرها انواع ریزتری چون اکتیو و پسیو نیز دارند که اولی نیازی به آمپلی‌فایر خارجی ندارد و دومی نیازمند آمپلی‌فایر تفکیک شده است.

البته یک نوع حرفه‌ای با نام کامپوننت هم در دنیای اسپیکرها موجود است که اجزای آن از هم تفکیک شده و وضوح صدای بالایی ارائه می‌دهد.

ووفر و ساب‌ووفر

ووفرها را کم‌تر در خودرو می‌بینیم و بیش‌تر شاهد استفاده از ساب‌ووفر هستیم. همان قطعاتی که صدای بَم و بلند را پخش می‌کنند و به موسیقی یا هر صدای دیگری بُعد می‌بخشند.

آمپلی‌فایر

آمپلی‌فایرها تنها دستگاه تقویت صوت نیستند. بلکه وظیفه آنها تفکیک و تقویت صدا و فرستادن آن به بلندگوهاست.

توییتر

خیلی‌ها به اشتباه به این قطعه تیوتر می‌گویند اما تلفظ صحیح آن توییتر  TWEETERاست. این سخت‌افزار صوتی برعکس ساب‌ووفرها ماموریت دارد صداهای ریز را پخش کند.

آینده سیستم‌های صوتی چگونه خواهد شد؟

سیستم‌های استریو در خودروها آینده نسبتا نامعلومی دارند. فقط در این حد می‌دانیم که این سامانه‌ها به‌شدت در حال یکپارچه شدن با سایر اجزای خودرو هستند. تاجایی‌که ممکن است آن‌‌قدر به قطعات ریز تقسیم و در سراسر فضای خودرو پخش بشوند که عملا از بندبند کابین صدا به گوش برسد و داخل خودرو مثل فضای آزاد صدای بدون مرز پخش کنند. کانسپتی که شرکت آلمانی سنهایزر برای سیستم صوتی خودرو حدود یک‌سال پیش ارائه داد، چیزی شبیه همین است. یک سامانه یکپارچه که در کُنه کابین خودرو فرورفته. البته با افزایش تیراژ خودروهای الکتریکی بی‌تردید شاهد تغییرات ویژه‌تری در سیستم صوتی اتومبیل‌ها نیز خواهیم بود. سیستم‌های ریزتر و سبک‌تر و صدالبته کارآمدتر.

نوشته: روزبه خندان