قصد داریم به سراغ کلافی پیچیده و درهم برویم و درباره شاسی فضایی یا Space Frame صحبت کنیم. به گزارش پایگاه خبری رسمی جوان خودرو استارت مسابقه‌ای شاسی‌های فضایی از اواخر دهه 40 در حال شکل گرفتن بودند و در دهه 50 از این شاسی‌ها در خودروهای مسابقه‌ای تا اندازه‌ای استفاده شد. اما در دهه […]
به گزارش پایگاه خبری رسمی جوان خودرو
شاسی‌های فضایی از اواخر دهه 40 در حال شکل گرفتن بودند و در دهه 50 از این شاسی‌ها در خودروهای مسابقه‌ای تا اندازه‌ای استفاده شد. اما در دهه 60 استفاده از آنها در مسابقات خاصی چون درگ کم‌کم آغاز شد. اما حتی در این دوران هم نمی‌توان گفت یک شاسی فضایی کامل در دسترس بود. اما با رشد تکنولوژی و آغاز دهه 70 میلادی استفاده از این نوع شاسی به‌صورت تلفیقی در خودروهای مختلف آغاز شد. در دهه 70 خودروسازانی چون جگوار، فراری، پورشه و حتی لوتوس روی شاسی‌های فضایی بسیار کار کردند. اما واقعیت این‌جاست که به‌طور جدی هیچ‌یک نتوانستند و یا نخواستند از این شاسی در یک خودرو خیابانی نیز استفاده کنند. زیرا هزینه، زمان و پیچیدگی‌های ساخت بالایی نسبت به شاسی‌های دیگر داشت.
این گاو خشمگین سنت آگاتا لامبورگینی بود که برای اولین‌بار به‌صورت جدی یک خودرو خیابانی یا همان موشک زمین به زمین Countach را با استفاده از یک شاسی فضایی روانه بازار کرد. در دهه 70 میلادی شاسی‌های فضایی رفته‌رفته بدل به رکن اصلی بسیاری از خودروهای مسابقه‌ای در جهان شدند. به‌خصوص می‌توانید این نوع شاسی را در خودروهای آفرود پیدا کنید. از Big Foot عظیم‌الجثه گرفته تا آفرودرهای ماجراجو همگی از جمله این خودروها هستند.
اما سوال این‌جاست استفاده از اسپیش فریم در خودروهای مسابقه‌ای چه مزیتی دارد؟ پاسخ تنها چند کلمه است. محکم‌تر، سبک‌تر، فرم‌پذیرتر. این 3 مشخصه‌ای است که باعث می‌شود امروز تیونرها در سراسر جهان این نوع شاسی را به‌عنوان یکی از اولین انتخاب‌های خود مطرح کنند. هرچند در اواخر دهه 50 میلادی این نوع شاسی کم‌کم در حال حضور در صنعت خودرو شد اما، بهتر است بدانید استفاده از چنین سازه‌ای سابقه طولانی در صنایع هوایی دارد. درواقع هم‌چون بسیاری دیگر از تکنولوژی‌های مختلف مثل GPS، آیرودینامیک و… شاسی فضایی نیز در ابتدا در صنایع هوایی به‌کار رفته است.
حالا فرض کنید قصد دارید یک خودرو تمام‌عیار تا بن دندان مسلح ست‌آپ و در مسابقات آفرود شرکت کنید. مسابقاتی که در ایران مرتب برگزار می‌شود و رونق خوبی هم دارد. برای طراحی و ساخت یک خودرو آفرود باید موارد زیادی را در نظر بگیرد. از نوع خودرو گرفته تا شاسی، سیستم تعلیق، قوای محرکه و هزار نکته دیگر. اما قبل از همه اینها باید هدف خود را مشخص کنید. یعنی حضور در کدام کلاس و با چه توانایی‌هایی. البته تصور نکنید در بخشی که به شاسی‌های فضایی اختصاص دارد تنها قرار است از کاربرد این شاسی‌ها در مسابقات آفرود سخن بگوییم، زیرا در مورد کاربرد آنها در خودروهای سواری هم صحبت خواهیم کرد. اما از آن‌جایی که تب ساخت این نوع شاسی‌ها در ایران بالا گرفته است ابتدا در مورد کاربرد این شاسی در خودروهای تیونینگ شده آفرود صحبت می‌کنیم.
برای این که در مورد شاسی‌های فضایی در ایران صحبت کنیم بهترین کار این بود که به سراغ کسی برویم که برای اولین بار چنین شاسی را حدود 10 سال قبل در ایران ساخته است. سلیم سرپولکی برای آفرودها و قدیمی‌های حوزه تیونینگ و اتومبیلرانی نامی آشناست. او که تابه‌حال 2 نمونه از خودروهای آفرود را با استفاده از چنین شاسی‌ای طراحی کرده و ساخته است در مورد این شاسی‌ها می‌گوید: «اساسا باید بدانیم چرا از این نوع شاسی‌ها استفاده می‌کنیم. موضوع این است که وقتی قرار است یک خودرو برای مسابقات اصطلاحا تیونینگ شود، باید در همه ابعاد به آن توجه کرد. نمی‌توان موتور و گیرباکس را تقویت کرد اما به فکر شاسی، سیستم تعلیق، فرمان، ترمز و بقیه بخش‌ها نبود. زیرا خودرو یک مجموعه است که از هزاران قطعه ساخته شده و یک تیونر بسته به هدفی که از تیون خودرو تعریف کرده است، باید این قطعات را گاهی تک‌تک و گاهی در قالب مجموعه‌های فنی تقویت کند.»
وی می‌افزاید: «در بخش شاسی اما داستان کمی متفاوت است. زیرا شاسی سنگ زیرین آسیاب است. باید همه تنش‌ها، ضربه‌ها و فشارها را تحمل کند تا سازمان خودرو از هم نپاشد. از این‌رو تقویت شاسی امری بدیهی برای یک خودرو مسابقه‌ای است. حالا تصور کنید شما می‌توانید یک شاسی محکم و سبک را طراحی کنید که با توجه به نیازتان می‌تواند الگو و نقشه شود. بدون شک این نوع شاسی می‌تواند کمک شایانی به خودرو شما بکند.» این تیونر باتجربه در ادامه می‌گوید: «اسپیس فریم وقتی ساخته می‌شود که بخواهیم حالت‌های استاتیکی و دینامیکی یک خودرو را تحت فشارهای مختلف مسابقه حفظ کنیم. زیرا اتاق استاندارد و شاسی معمولی خودرو توان حفظ این حالت‌ها را ندارند. به زبانی دیگر این‌که وقتی حالت استاتیکی خودرو و قطعات آن تغییر کند، ممکن است تنها به قطعات آسیب وارد شود. اما وقتی بر اثر فشار، قدرت و شتاب بالا حالت‌های دینامیکی خودرو عوض شود، هم قطعات آسیب خواهند دید و هم به جز بحث ایمنی، در نهایت تیونر و تیم به هدف خود نمی‌رسند.
نکته دیگر این که حالت‌های دینامیکی خودرو و حتی موتورسیکلت در هر سرعت تغییر می‌کنند. به طور مثال شما اگر پیچ‌ها را با سرعت‌های مختلف بپیچید، میزان فشاری که به سیستم فرمان و تعلیق خودرو شما وارد می‌شود متفاوت است. از این رو باید همیشه از شاسی استفاده کرد که حداکثر فشار را تحمل کند.»
این تیونر کارکشته کشور در ادامه به دسته‌بندی این نوع شاسی می‌پردازد و می‌گوید: «بسته به نوع کاربری‌ای که برای خودرو در نظر گرفته شده می‌توانید از 2 نوع شاسی فضایی استفاده کنید. مدل اول این است که شما وظایف سخت را به عهده شاسی نردبانی اصلی خودرو بگذارید و تنها با استفاده از فریم‌های لوله‌ای به شاسی اصلی کمک کنید. در این صورت مثل فشارهای اصلی و نقاط اتصال سیستم فنر بندی، موتور و گیرباکس روی شاسی اصلی خودرو قرار دارند. پس تنها کافی است با فریم‌های لوله‌ای که به جای اتاق روی خودرو نصب شده است، این بخش را تقویت کنید. نکته مهم کار این‌جاست که تا حد امکان باید از روش‌های جایگزین اتصال مثل پیچ و مهره برای اتصال فریم به شاسی استفاده کرد. زیرا جوشکاری شاسی را ضعیف می‌کند. هم‌چنین با کاهش وزن در بالای شاسی (لوله‌ها با قطعات بدنه جایگزین شده‌اند) نسبت قدرت به وزن را نیز بهبود خواهید بخشید.
در این روش هنوز از یک اسپیس‌فریم یا همان شاسی فضایی کامل استفاده نشده است. زیرا شاسی قدیمی خودرو هنوز مورد استفاده شماست. در این مدل که در سال‌های اخیر توسط شرکت‌کنندگان آفرود هم زیاد به کارگرفته شده، معمولا جای موتور و متعلقات دیگر زیاد تغییر نمی‌کند.»
این قهرمان آفرود کشور دلیل این محدودیت را فضای شاسی اصلی می‌داند. او معتقد است: «به دلیل این که شاسی اصلی محدودیت‌هایی در طراحی و ساخت دارد، نمی‌توان تغییرات عمده‌ای روی آن انجام داد. هر چند کمی می‌شود مثلا جای موتور را به سمت کابین حرکت داد تا تقسیم وزن بهتری حاصل شود اما در نهایت شما یک شاسی دارید که قبلا برای کاربرد دیگری طراحی شده است و محدودیت‌های خودش را دارد.»
او می‌گوید این نوع شاسی برای خودروهایی که قرار نیست در مسابقاتی چون رالی که سرعت‌ها بالاست شرکت کنند، مناسب است. درواقع با این روش نمی‌توان خودرویی داشت که از پس پرش‌های بلند برآید و آسیبی هم نبیند. اما به‌طور مثال برای مسابقات آفرودی شبیه آن‌چه که در ایران برگزار می‌شود، قابل قبول است. زیرا در ایران نیز سرعت در مسابقات کاربرد زیادی ندارد.
در سال‌های اخیر بسیاری از تیونرهای جوان و خوش‌ذوق ایران با استفاده از شاسی رنجرور، جیپ و حتی فورد برانکو که مجهز به فنرهای لول هستند، نمونه‌هایی را طراحی کردند که باید به آنها خسته نباشید گفت. اما واقعیت این‌جاست که هنوز این خودروها هم توان تحمل فشارهای ناشی از سرعت بالا را ندارند. زیرا قطعاتی که مناسب سیستم تعلیق یک خودرو مجهز به اسپیس فریم است در چنین خودروهایی به سختی نصب می‌شود. مگر این‌که استراکچر خاصی برای سیستم تعلیق آن طراحی شود. با این‌حال محدودیت‌های جانمایی موتور و دیگر متعلقات هنوز وجود دارد. درحالی‌که در مدل دوم که فول اسپیس‌فریم است، می‌توان پیش از اجرای پروژه، قطعات را در خودرو جانمایی کرد و این موضوع می‌تواند به تیونر بسیار کمک کند.
دیدگاه خود را بنویسید